26 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਪੀਕਰ ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ ਲੋਕ ਸਭਾ, ਕੀ ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਤੋੜਨਗੇ ਇਹ ਰੁਝਾਨ?

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਪੀਕਰ ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਕੋਟਾ ਸੰਸਦੀ ਸੀਟ ਤੋਂ ਮੈਦਾਨ ’ਚ ਉਤਾਰਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਗੁੰਜਲ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ 2,79,677 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਜਿੱਤੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 8,00,051 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ’ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਰਾਮ ਨਰਾਇਣ ਮੀਣਾ ਨੂੰ 5,20,374 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਅਤੇ ਰਾਮ ਨਰਾਇਣ ਮੀਣਾ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਵਿਚ 21 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਫਰਕ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਾਰ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਪਿਛਲੇ ਕਰੀਬ 26 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੇ ਆ ਰਹੇ ਸਪੀਕਰ ਦੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਨਾ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਤੋੜ ਸਕਣਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਦਰਅਸਲ ਪਿਛਲੇ 26 ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਜੋ ਵੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਸਪੀਕਰ ਬਣਿਆ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ ’ਚ ਮੁੜ ਉਸ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਕਾਰਨ ਭਾਵੇਂ ਜੋ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਕੁਝ ਸਪੀਕਰ ਚੋਣਾਂ ਹਾਰ ਗਏ, ਕੁਝ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਟਿਕਟਾਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ ਪਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਮੁੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਸੁਮਿੱਤਰਾ ਮਹਾਜਨ : 2014 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਇੰਦੌਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ 8 ਵਾਰ ਚੋਣ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਸੁਮਿੱਤਰਾ ਮਹਾਜਨ ਨੂੰ ਸਪੀਕਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। 2019 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 76 ਸਾਲ ਦੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ’ਚ ਨਾ ਉਤਾਰਨ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਝਿਜਕ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸੁਮਿੱਤਰਾ ਮਹਾਜਨ ਨੇ ਖੁਦ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਨਾ ਲੜਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਮੀਰਾ ਕੁਮਾਰ : ਜਦੋਂ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ 2009 ’ਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੀਰਾ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਪਰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਸਪੀਕਰ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ। 2009 ’ਚ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਾਸਾਰਾਮ ਤੋਂ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਮੀਰਾ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸਪੀਕਰ ਬਣਨ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਹੋਇਆ। 2009 ਤੋਂ 14 ਤੱਕ ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ ਰਹੀ ਪਰ 2014 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਛੇਦੀ ਪਾਸਵਾਨ ਤੋਂ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।

ਸੋਮਨਾਥ ਚੈਟਰਜੀ : 2004 ’ਚ ਜਦੋਂ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਤਾਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਬੋਲਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਤੋਂ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਏ ਸੋਮਨਾਥ ਚੈਟਰਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਤੈਅ ਹੋਇਆ। 2008 ਦੇ ਅੱਧ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਉਦੋਂ ਟਕਰਾਅ ਹੋਇਆ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਯੂ.ਪੀ.ਏ. ਸਰਕਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮਝੌਤੇ ’ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੀ. ਪੀ. ਐੱਮ. ਇਸ ਡੀਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੋਮਨਾਥ ਚੈਟਰਜੀ ਪਾਰਟੀ ਹੁਕਮ ਖਿਲਾਫ਼ ਸੌਦੇ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ’ਚ ਸਨ। 23 ਜੁਲਾਈ, 2008 ਨੂੰ ਸੀ.ਪੀ.ਐੱਮ. ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਗਸਤ 2008 ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਲੈਣਗੇ।

ਜੀ.ਐੱਮ.ਸੀ. ਬਾਲਯੋਗੀ ਅਤੇ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ : ਅਕਤੂਬਰ 1999 ’ਚ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਤਾਂ ਤੇਲਗੂ ਦੇਸ਼ਮ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਜੀ.ਐੱਮ.ਸੀ. ਬਾਲਯੋਗੀ ਸਪੀਕਰ ਬਣੇ। 3 ਮਾਰਚ, 2002 ਨੂੰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੈਕਲੂਰ ਵਿਚ ਇਕ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸੇ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ਼ 50 ਸਾਲ ਸੀ। ਜੀ.ਐੱਮ.ਸੀ. ਬਾਲਯੋਗੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਸਪੀਕਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 2 ਸਾਲ 23 ਦਿਨ ਸਪੀਕਰ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ 2004 ’ਚ ਮੁੰਬਈ ਨਾਰਥ ਸੈਂਟਰਲ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਤਾਂ ਉਹ ਹਾਰ ਗਏ। ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸਿਆਸੀ ਪਕੜ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਰ ਅਚਾਨਕ ਸੀ।