Fact Check By PTI

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਇੱਕ 24 ਸੈਕਿੰਡ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਕਲਿੱਪ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇੱਕ ਨਦੀ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਯੂਜ਼ਰ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਵਧਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਫਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਹੈ।

ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਾਡੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ 2024 ਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਕਿਸੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ 'ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰਜ਼' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਗਈ ਸੀ।

ਦਾਅਵਾ
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'X' (ਪਹਿਲਾਂ ਟਵਿੱਟਰ) 'ਤੇ ਇੱਕ ਯੂਜ਼ਰ ਨੇ 22 ਫਰਵਰੀ, 2025 ਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ, ਯਮੁਨਾ ਮਾਇਆ ਦੀ ਸਫਾਈ। ਧੰਨਵਾਦ ਮੋਦੀ ਜੀ, ਧੰਨਵਾਦ ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ ਜੀ। ਪੋਸਟ ਦਾ ਲਿੰਕ, ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਇੱਥੇ ਦੇਖੋ-

ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਯੂਜ਼ਰ ਨੇ 22 ਫਰਵਰੀ, 2025 ਨੂੰ ਇਸੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ। ਪੋਸਟ ਦਾ ਲਿੰਕ, ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਇੱਥੇ ਦੇਖੋ-

ਜਾਂਚ
ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ, ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਡੈਸਕ ਨੂੰ 'ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰ' ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਯੂਜ਼ਰ ਦੀ ਇੱਕ ਐਕਸ-ਪੋਸਟ ਮਿਲੀ। ਉਸਨੇ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ, "ਇਹ ਵੀਡੀਓ 2024 ਤੋਂ ਸਾਡੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਾਲਿੰਦੀ ਕੁੰਜ ਘਾਟ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।" ਪੋਸਟ ਦਾ ਲਿੰਕ, ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਇੱਥੇ ਦੇਖੋ-

ਡੈਸਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਅਤੇ 'ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰ' ਦੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਨ ਵੀਡੀਓ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ 'ਤੇ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਨੂੰ 29 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਨੂੰ 'ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰ' ਦੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਹੈਂਡਲ 'ਤੇ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਮਿਲਿਆ। ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਇੱਥੇ ਦੇਖੋ।

ਇਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਪੋਸਟ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਡੈਸਕ ਨੇ ਗੂਗਲ 'ਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੀਵਰਡਸ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਸਾਨੂੰ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ 9 ਦਸੰਬਰ, 2024 ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮਿਲੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਹੈੱਡਲਾਈਨ ਸੀ: "ਦਿੱਲੀ ਦੇ 'ਆਕਸੀਜਨ ਮੈਨ' ਪੰਕਜ ਕੁਮਾਰ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਾਲਿੰਦੀ ਕੁੰਜ ਘਾਟ 'ਤੇ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ।"

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, "ਪੰਕਜ ਕੁਮਾਰ, ਜੋ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੇ 'ਆਕਸੀਜਨ ਮੈਨ' ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਅਟੁੱਟ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰ ਵਲੰਟੀਅਰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਨਾਲ, ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਵਿਅਸਤ ਖੇਤਰ, ਕਾਲਿੰਦੀ ਕੁੰਜ ਘਾਟ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।" ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਲਿੰਕ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ਇੱਥੇ ਦੇਖੋ।

ਸਾਡੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯਮੁਨਾ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ 2024 ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਸੀ।

ਦਾਅਵਾ
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯਮੁਨਾ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।

ਤੱਥ
ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਡੈਸਕ ਨੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਾਇਰਲ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਜਾਅਲੀ ਪਾਇਆ।

ਸਿੱਟਾ
ਸਾਡੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯਮੁਨਾ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ 2024 ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਰਥ ਵਾਰੀਅਰਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਸੀ।

(Disclaimer: ਇਹ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਮੂਲ ਤੌਰ 'ਤੇ PTI ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ Shakti Collective ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਜਗ ਬਾਣੀ’ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।)