Fact Check: ਸੰਭਲ ''ਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਸਜਿਦ ਮਿਲਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਝੂਠਾ
Thursday, Jan 30, 2025 - 12:39 AM (IST)
Fact Check By Vishvas.News
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਿਊਜ਼) : ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਭਲ ਵਿਚ ਬਿਜਲੀ ਚੋਰੀ ਖਿਲਾਫ ਚਲਾਈ ਗਈ ਮੁਹਿੰਮ ਤਹਿਤ ਇਕ ਮੰਦਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਥੇ ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਵੀ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਕ ਪੋਸਟ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਢਾਂਚੇ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਯੂਜ਼ਰ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸੰਭਲ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਮਿਲੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਂਚ 'ਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਸੰਭਲ 'ਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਖੂਹ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਿਲਾਰੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਦਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏ. ਐੱਸ. ਆਈ. ਦੀ ਟੀਮ ਇਸ ਦਾ ਸਿਰਾ ਤਲਾਸ਼ਣ ਲਈ ਖੁਦਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਲੱਭਣ ਦੇ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ
ਫੇਸਬੁੱਕ ਯੂਜ਼ਰ Daljit Singh Marwah ਨੇ 29 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪੋਸਟ (ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ) ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ,
“ਸੰਭਲ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਕਰਕੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਮਿਲੀ!
ਜੇਕਰ ਇਹ ਮੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ!''
ਪੜਤਾਲ
ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਗੂਗਲ ਲੈਂਸ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤੀ ਤਸਵੀਰ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਵੀਡੀਓ ਖ਼ਬਰ 27 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ 'ਸੰਭਲ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ' 'ਤੇ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ 'ਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਦੋ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਵੀਡੀਓ 'ਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਬਣਤਰ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਨੂੰ ਸੰਭਲ ਦੇ ਚੰਦੌਸੀ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਖੂਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੀਡੀਓ ਨਿਊਜ਼ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਖੂਹ ਦੀ ਇੱਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦੋ ਹੋਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਹਨ। 1857 ਵਿੱਚ ਬਿਲਾਰੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਸੁਰੇਂਦਰਬਾਲਾ ਦੁਆਰਾ ਖੂਹ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਸਕਰੀਨਸ਼ਾਟ ਲੈਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੂਗਲ ਲੈਂਸ ਨਾਲ ਸਰਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀਡੀਓ lalitbhattofficial ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। 26 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੂਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
'ਆਜ ਤਕ' ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ 25 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖਬਰ ਮੁਤਾਬਕ ਸੰਭਲ ਦੇ ਚੰਦੌਸੀ 'ਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਖੂਹ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰ ਹੇਠ ਦੱਬੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਸਾਨੂੰ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਵੀ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕੇ ਕਿ ਸੰਭਲ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਮਸਜਿਦ ਮਿਲੀ ਸੀ।
25 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਜਨਸੱਤਾ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸੰਭਲ 'ਚ ਬਿਜਲੀ ਚੋਰੀ ਖਿਲਾਫ ਚਲਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਵੀ ਪਾਏ ਗਏ। ਤਲਾਸ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਬਿਲਾਰੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਦਾ ਖੂਹ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਬਾਰੇ 'ਚ ਸੰਭਲ 'ਚ ਦੈਨਿਕ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਭਲ 'ਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਸਜਿਦ ਮਿਲਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਗਲਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਚੰਦੌਸੀ ਵਿੱਚ ਖੂਹ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵੀਡੀਓ ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਯੂਜ਼ਰ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਯੂਜ਼ਰ ਇਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ।
ਸਿੱਟਾ: ਸੰਭਲ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਮਿਲਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦੌਸੀ 'ਚ ਤਲਾਸ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਬਿਲਾਰੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖੂਹ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖੂਹ ਦੀਆਂ ਹਨ।
(Disclaimer: ਇਹ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਮੂਲ ਤੌਰ 'ਤੇ Vishvas.News ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ Shakti Collective ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਜਗ ਬਾਣੀ’ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ)
