ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਲਈ ਜਹਾਜ਼ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਤਿਆਰ, 2009 ਦੀ ਬਗਾਵਤ 'ਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਚਾਈ ਸੀ ਕੁਰਸੀ
Monday, Aug 05, 2024 - 09:19 PM (IST)
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੂੰ ਕੁਰਸੀ ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਵਿਚ ਢਾਕਾ ਛੱਡ ਗਈ। ਫਿਲਹਾਲ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਗਈ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥਲ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਨੇ ਅੰਤਰਿਮ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ 2009 ਦੇ ਬਗਾਵਤ ਬਾਰੇ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਬਚਾਈ ਸੀ।
ਫਰਵਰੀ 2009 ਵਿੱਚ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰਾਈਫਲਜ਼ (BDR) ਨੇ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਕਤਲੇਆਮ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਹਸੀਨਾ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ ਸੀ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਬਚ ਗਈ ਤੇ ਉਹ 2009 ਤੋਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਬਚਾਈ
ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਬਗਾਵਤ ਵਧੀ ਹਿੰਸਾ ਹੋਰ ਵਧਦੀ ਗਈ, ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਮਦਦ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ। ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਣ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਸ਼ਿਵਸ਼ੰਕਰ ਮੈਨਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਤੱਕ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ।
ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਮਦਦ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੀ 6ਵੀਂ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੇ ਪੈਰਾਟਰੂਪਰ ਸਮੇਤ ਫੌਜੀ ਸਰੋਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਵਿਤ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਪੈਰਾਟਰੂਪਰ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਢਾਕਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਅਤੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਫੌਜੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਮੋਇਨ ਉੱਦੀਨ ਅਹਿਮਦ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹਸੀਨਾ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਤਾਕਤ ਵਰਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਤੁਰੰਤ ਦਖਲ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਖ਼ਤ ਚੇਤਾਵਨੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਗ਼ੀ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਦਖ਼ਲ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਾਮਲਾ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਫੌਜੀ ਤਖਤਾਪਲਟ ਦੀਆਂ ਅਫਵਾਹਾਂ ਫੈਲਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਗਈ।
ਕੀ ਸੀ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ?
ਫਰਵਰੀ 2009 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਜਸ਼ਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਬੀਡੀਆਰ ਵੀਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀ ਮਿਲਦੇ, ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਦੇ, ਪਰੇਡ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੌਜ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਖੁਦ ਵੀ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਤਲੇਆਮ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ।
ਅਗਲੇ ਦਿਨ 25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਦੇ ਪਿਲਖਾਨਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ 'ਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਿਲਖਾਨਾ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਛਾਉਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਬੀਡੀਆਰ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਦਰਬਾਰ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ 25 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੀਡੀਆਰ ਸਿਪਾਹੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਡੀਆਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਨੇ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਕਰੀਬ ਸਾਢੇ 9 ਵਜੇ ਬੀਡੀਆਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੰਦੂਕ ਚੁੱਕ ਕੇ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸੀਨੀਅਰ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਬੀਡੀਆਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਿਪਾਹੀ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੀਡੀਆਰ ਦੇ ਹੋਰ ਸਿਪਾਹੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਸਮੇਤ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ।
ਹੋਇਆ ਇਹ ਕਿ ਹਾਲਾਂ ਅਤੇ ਬੈਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀ ਇੱਕ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੀਡੀਆਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਬੰਧਕ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਜਾਂ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੂਰੀ ਬੀਡੀਆਰ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਇਸ ਵਿਦਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲੁਕ ਗਏ।
ਬਗਾਵਤ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ 57 ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਸਮੇਤ 74 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਡੀਆਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਸ਼ਕੀਲ ਅਹਿਮਦ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦੋਸਤਾਂ ਸਮੇਤ ਛੇ ਨਾਗਰਿਕ ਵੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।
