ਭਾਰਤ ਨੇ SCO ਕਾਨਫਰੰਸ ''ਚ ਚੀਨ ਦੀ ''ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ'' ਦਾ ਫਿਰ ਕੀਤਾ ਵਿਰੋਧ

ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ : ਭਾਰਤ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚੀਨ ਦੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ‘ਵਨ ਬੈਲਟ ਵਨ ਰੋਡ’ (OBOR) ਪਹਿਲ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਹ ਸ਼ੰਘਾਈ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ਐੱਸ.ਸੀ.ਓ.) ਵਿਚ ਇਕਲੌਤਾ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਵਿਵਾਦਤ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। OBOR ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਚ ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰਾ (CPEC) ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।

ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ 'ਚ SCO ਕਾਉਂਸਿਲ ਆਫ਼ ਹੈੱਡਸ ਆਫ਼ ਗਵਰਨਮੈਂਟ ਦੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਅੰਤ 'ਚ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਸਾਂਝੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸ, ਬੇਲਾਰੂਸ, ਈਰਾਨ, ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ, ਕਿਰਗਿਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਚੀਨੀ ਸੰਪਰਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਇਕਨਾਮਿਕ ਯੂਨੀਅਨ ਨੂੰ ਓਬੀਓਆਰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੰਮ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਐੱਸਸੀਓ ਸੰਮੇਲਨਾਂ 'ਚ ਵੀ ਓਬੀਓਆਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਓਬੀਓਆਰ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ (ਬੀਆਰਆਈ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਚ ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰਾ (ਸੀਪੀਈਸੀ) ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਓਬੀਓਆਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬੋਝ 'ਚ ਹਨ।

ਐੱਸਸੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸ 'ਚ ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ 'ਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਰਜ਼ਾ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਵੇਰਵੇ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਵੀਂ ਸਮਰੱਥਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਾਂਝੇ ਬਿਆਨ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਮੰਡਲਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਐੱਸਸੀਓ, ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਆਰਥਿਕ ਸੰਘ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨਾਲ 'ਗ੍ਰੇਟਰ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਭਾਈਵਾਲੀ' ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ। ਇਸ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਫ਼ਦਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ SCO ਖੇਤਰ 'ਚ ਸਥਿਰ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ, 2030 ਤੱਕ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ SCO ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ SCO ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਇਸ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਬੰਧਤ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਬੰਧਤ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਐੱਸਸੀਓ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੇਲਾਰੂਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰੋਮਨ ਗੋਲੋਵਚੇਂਕੋ, ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲੀ ਕੇਕਿਯਾਂਗ, ਰੂਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਿਖਾਇਲ ਮਿਸ਼ੁਸਤੀਨ, ਈਰਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਰੇਜ਼ਾ ਆਰੇਫ, ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਓਲਜਸ ਬੇਕਤੇਨੋਵ, ਕਿਰਗਿਜ਼ ਕੈਬਨਿਟ ਦੇ ਮੁਖੀ ਅਕਿਲਬੇਕ ਜਾਪਾਰੋਵ, ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਓਯਸਾਨਮਰਾਇਨਸਾਨ, ਓਏ-ਈ. ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੋਹੀਰ ਰਸੂਲਜ਼ੋਦਾ, ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉਪ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਾਸ਼ਿਦ ਮਰੇਦੋਵ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅਰੀਪੋਵ ਕਾਨਫਰੰਸ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ।