ਆਖਿਰ ਕਿਉਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮੁਦਰਾ 'ਤੇ ਛਪੀ ਸੀ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ?

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ — ਅੱਜ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਭਗਵਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤੱਥ ਹਨ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਕਰੰਸੀ 'ਤੇ ਰਹਿ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਕਰੰਸੀ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਰੱਖਣਾ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ।
ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਥੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਸਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਕਲਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਮੁਦਰਾ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਛਾਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਥੇ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਨੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਹ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨੋਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਛਾਪੀ ਗਈ ਸੀ।

ਹਾਲਾਂਕਿ 1998 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਵੀਹ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਵੇਂ ਨੋਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 1998 ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਵੇਂ ਨੋਟਾਂ ਤੋਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਫੋਟੋ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਮੁਦਰਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਮ ਜੀਵਨ ਤੱਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਰਾਮਾਇਣ ਮੰਚਨ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਰਾਮਾਇਣ-ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਆਪਣੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਉਥੇ ਜਕਾਰਤਾ ਚੌਕ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ-ਅਰਜੁਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਫਤਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਥੇ ਰਾਮਾਇਣ ਦੇ ਮੰਚਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਥੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵਿਚ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਕਾਇਮ ਹੈ।

ਜਾਵਾ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਟਾਪੂ ਹੈ ਜਿਥੇ ਲਗਭਗ 60 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਆਬਾਦੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਮਜਾਪਹਿਤ ਨਾਮ ਦਾ ਹਿੰਦੂ ਸਾਮਰਾਜ ਇੱਥੇ 13 ਵੀਂ ਤੋਂ 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਇਆ, ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ।
ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਮਿਲਣਗੇ। ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ, ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।
ਸਿਰਫ ਧਰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਸਾਡੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ 'ਬਹਾਸਾ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਵੀ ਔਰਤ ਅਤੇ ਮੰਤਰੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ ਪਰ 5 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਇਥੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ 12 ਵੀਂ - 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟਾਪੂਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।

ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਉਦਾਹਰਣ ਤੋਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੋਰੋਬੋਦੂਰ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬੋਧੀ ਸਤੂਪ ਹੈ।