ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਅਜੇ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ, ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਦਾ ਕੈਸ਼ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਨਕਦੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਆਟੋਮੇਟਿਡ ਟੈਲਰ ਮਸ਼ੀਨ (ਏ.ਟੀ.ਐਮ.) ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਕੈਸ਼ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟਰ ਇਸ 'ਤੇ ਸੱਟਾ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ, ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੁਦਰਾ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ 29 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਕੇ 8.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੀ, ਲੋਕ ਅਚਨਚੇਤੀ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਨਕਦ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ 28.5 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਸਰਕੁਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਰ ਵਾਧੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਮੱਠੀ ਪੈ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਧੂ ਨਕਦੀ ਦੀ ਲੋੜ ਘੱਟ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਦੇ ਨਿਯਮ, 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ

ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਸਿਰਫ਼ 18 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿਚ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮਹਾਨਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੇ ਨਕਦੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ, 4 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ ਜਾਂ UPI ਲੈਣ-ਦੇਣ ਹੋਏ। ਤਿਉਹਾਰੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਭੁਗਤਾਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪੱਧਰ ਹੈ। ਮੁੱਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਭੁਗਤਾਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ 100 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਜਾਂ 7.71 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਦੇਖਿਆ।

ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੇਮੈਂਟਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ (ਐਨਪੀਸੀਆਈ) ਦੇ ਸੀਈਓ ਦਿਲੀਪ ਅਸਬੇ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ UPI ਲੈਣ-ਦੇਣ 40-42 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 22 ਬਿਲੀਅਨ ਸੀ। UPI ਨੇ ਇਸ ਕੈਲੰਡਰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 57.71 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ 29.94 ਬਿਲੀਅਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਹਰ ਸਾਲ 1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ। IMPS ਅਤੇ FASTag ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਚੂਨ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਵੌਲਯੂਮ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਡਾਕਘਰ ਦੀ ਇਸ ਸਕੀਮ 'ਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਮਿਲੇਗਾ ਮੋਟਾ ਰਿਟਰਨ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨੇ ਹੋਣਗੇ ਸਿਰਫ਼ 50 ਰੁਪਏ

ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਆਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਮੱਧਮ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਨਕਦੀ ਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨਕਦੀ 'ਤੇ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਈ-ਕਾਮਰਸ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕੈਸ਼ ਲੌਜਿਸਟਿਕ ਕੰਪਨੀਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਤੀਸਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਏਟੀਐਮ ਹਨ, ਪਰ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਏਟੀਐਮ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਕੈਸ਼ ਵੇਲੋਸਿਟੀ (CIC) ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ATM ਨਿਕਾਸੀ ਡੇਢ ਗੁਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇਹ 8 ਹੈ।
ਕੈਸ਼ ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਕੰਪਨੀ CMS Infosystems ਅਤੇ ATM ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾ AGS Transact ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਨਤਕ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ (IPO) ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। CMS ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ATM ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2,55,000 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 6,25,000 ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 4,30,000 ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪ੍ਰਤੀ ਲੱਖ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਔਸਤ 47 ਹੈ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 123 ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਸਿਰਫ਼ 22 ਹੈ। ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਲੱਖ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 7 ਤੋਂ 14 ਏਟੀਐਮ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : 'ਕੀ ਮੈਨੂੰ ਟੇਸਲਾ ਸਟਾਕ ਦਾ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵੇਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ', ਜਾਣੋ ਏਲਨ ਮਸਕ ਨੇ ਕਿਉਂ ਪੁੱਛਿਆ ਇਹ ਸਵਾਲ

ਨੋਟ - ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕੁਮੈਂਟ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ।