Cheque Rules 'ਚ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ, ਜਾਣੋ ਨਵੇਂ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਫਾਇਦਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਿਸਟਮ 4 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਦੇ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਯਾਨੀ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਜਲਦੀ ਆ ਜਾਣਗੇ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਚੈੱਕ ਟ੍ਰੰਕੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (CTS) ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। RBI ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਦਮ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਅਨੁਭਵ ਦੇਵੇਗਾ। ਨਾਲ ਹੀ, ਬੈਂਕਾਂ ਲਈ ਜੋਖਮ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :     ICICI ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ HDFC ਨੇ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਝਟਕਾ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਬਕਾਇਆ ਹੱਦ 'ਚ ਕੀਤਾ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ

RBI ਨੇ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕੰਮ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਕੇ ਤੁਰੰਤ ਕਲੀਅਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਬੈਂਕ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਘੰਟਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਸ ਵੇਲੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਦੋ ਦਿਨ 

ਇਸ ਵੇਲੇ CTS ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। CTS ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਚੈੱਕ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਭੇਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ  ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਚੈੱਕ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ CTS ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, CTS ਬੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਚੈੱਕ ਇਕੱਠੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ 'ਆਨ-ਰੀਅਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ-ਸੈਟਲਮੈਂਟ' ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਚੈੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਹ ਤੁਰੰਤ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :     SBI ਖ਼ਾਤਾਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਝਟਕਾ,  ਹੁਣ ਮੁਫ਼ਤ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ਇਹ ਸੇਵਾ, 15 ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਹੋਵੇਗਾ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ

ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਸੀਟੀਐਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 4 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ 3 ਜਨਵਰੀ, 2026 ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕੂਲਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, 'ਸੀਟੀਐਸ ਨੂੰ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਰਸੀਦ 'ਤੇ ਨਿਪਟਾਰਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 4 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ 3 ਜਨਵਰੀ, 2026 ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।'

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :     Wife ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ Post Office ਦੀ ਸਕੀਮ ਦਾ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ! 2 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਮਿਲਣਗੇ ਇੰਨੇ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ

ਨਵਾਂ ਸਿਸਟਮ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ?

ਹੁਣ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਵਾਂ ਸਿਸਟਮ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 4:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੈਸ਼ਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਬੈਂਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਚੈੱਕਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਆਰਬੀਆਈ ਅਨੁਸਾਰ, 'ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਰੇਕ ਚੈੱਕ ਲਈ, ਦਰਾਜ਼ ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪੁਸ਼ਟੀ (ਚੈੱਕਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਲਈ) ਜਾਂ ਇੱਕ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪੁਸ਼ਟੀ (ਚੈੱਕਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ) ਦੇਵੇਗਾ।' ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਚੈੱਕ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :     ਟਰੰਪ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ, ਜਾਣੋ 24K/22K/18K ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ

ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ (4 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਤੋਂ 2 ਜਨਵਰੀ, 2026 ਤੱਕ) ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 7:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਚੈੱਕ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਜੇਕਰ ਬੈਂਕ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਚੈੱਕ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਦੂਜੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ (3 ਜਨਵਰੀ, 2026 ਤੋਂ) ਚੈੱਕਾਂ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ T+3 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :     7th Pay Commission: ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ, ਦੁੱਗਣਾ ਮਿਲੇਗਾ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਭੱਤਾ

ਉਦਾਹਰਣ ਦੁਆਰਾ ਸਮਝੋ

ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ। ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 11:00 ਵਜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਚੈੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 2:00 ਵਜੇ (ਸਵੇਰੇ 11:00 ਵਜੇ ਤੋਂ 3 ਘੰਟੇ) ਤੱਕ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਚੈੱਕ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਜੇਕਰ ਬੈਂਕ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਚੈੱਕ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਚੈੱਕ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬੈਂਕ ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਪਰ, ਇਹ ਭੁਗਤਾਨ ਸਫਲ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਆਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਿਯਮਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ। ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਿਤੀਆਂ 'ਤੇ ਸੀਟੀਐਸ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।

ਨੋਟ - ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਬਾਰੇ ਕੁਮੈਂਟ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਦਿਓ ਆਪਣੀ ਰਾਏ।
ਜਗਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ 
For Android:-  https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en 
For IOS:-  https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8