ਆਖਿਰ ਪੂਨਮ ਪਾਂਡੇ ’ਤੇ ਕਿਉਂ ਭੜਕੇ ਲੋਕ

ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਇੰਨੇ ਗੁੱਸੇ ’ਚ ਹਾਂ? ਕੀ ਇਕ ਸੈਲੀਬ੍ਰੇਟੀ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦਾ ਨਾਟਕ ਰਚਣ ’ਚ ਸਫਲ ਰਹੀ? ਕੀ ਉਸ ਕੋਲ ਅਸੀਂ ਅਵਿਵੇਕੀ ਅਤੇ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੀ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਸਬੰਧੀ ਸੋਚ ਕੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸੁੰਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੀਲਾਂ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਜਾਣੀ ਸੀ? ਉਹ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ’ਚ ਮਾਣ ਕਰਨਯੋਗ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਲੱਬ ਦੇ ਸਾਡੇ ਵਿਆਪਕ ਗਰੁੱਪ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ?

ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪੂਨਮ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਇਕ ਬੇਸੁਆਦੀ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਚਾਲ ਚੱਲੀ। ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਖਬਰ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ‘ਪੁਸ਼ਟੀ’ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮੀਡੀਆ ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸਰਵੋਤਮ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਹੈਂਡਲ ’ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਰਵਾਈਕਲ ਬੀਅਰ ਕੈਂਸਰ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਐੱਚ. ਪੀ. ਵੀ. ਟੀਕਿਆਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਵ੍ਹਟਸਐਪ ਗਰੁੱਪ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ ਕਿ ਕਿਵੇਂ 30 ਸਾਲ ਦੀ ਇਕ ਆਨਲਾਈਨ ਸਨਸਨੀ, ਜੋ ਉਸ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਰੋਹ ’ਚ ਗਈ ਸੀ, ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਪਿਛਲੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬੇਹੱਦ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਵੀ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਅਸਲ ’ਚ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਮੰਤਵ ਨੂੰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਹੀ ਇਹ ਢੁੱਕਵੇਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕ ‘ਚੰਗਾ’ ਕਾਰਨ ਹੋਵੇ? ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।

ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਖਬਰ ਕਿ ਜੋ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਮਰਿਆ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਤੋਂ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਥੇ ਧੋਖਾ ਨਿੱਜੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀ ਢਾਅ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਲੋਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਉਮਰ ਦੀ ਉਸ ਆਧਾਰ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਛਾਣਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਣਾ ਸੌਖਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੈ ਜਿਸ ’ਚ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਬਣਾਈਏ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਮੀਡੀਆ ਜਗਤ ’ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤਕ ਜਾਣਾ ਪਵੇ।

ਆਖਿਰ ਇਹ ਸਭ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਕਾਨਪੁਰ ਦੀ ਇਕ ਗੁੰਮਨਾਮ ਅੱਲ੍ਹੜ ਕੁੜੀ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧੋਨੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਟੀਮ 2011 ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕੱਪ ਨੂੰ ਜਿੱਤੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਕੱਪੜੇ ਉਤਾਰ ਕੇ ਨਗਨ ਤਸਵੀਰ ਖਿਚਵਾਏਗੀ। ਇਹ ਖਬਰ ਉਦੋਂ ਵਾਇਰਲ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 13 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁਨੀਆ ‘ਵਾਇਰਲ’ ਹੋਣ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਸਲ ’ਚ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਜਿੱਤਿਆ ਤਾਂ ਪੂਨਮ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਉਤਾਰੇ। ਕਥਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੱੁਟਿਆ ਅਤੇ ਯਕੀਨੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾ ਕਰੇ।

ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੈਮਰੇ ਉਸ ਨਾਲ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਜਦੋਂ ਪੂਨਮ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕੀ। ਮੇਰੀ ਇੱਛਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਅੱਜ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਇੱਛਾ ਹੈ।

ਪੂਨਮ ਪਾਂਡੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਕਿ ਕਿਉਂ ਉਸਨੇ ਸਾਡੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਫੀਲਡ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸੈਲਫੀ ਲੈਣ, ਆਪਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੁੱਟਣ ਲਈ ਨਿਗਰਾਨੀਕਰਤਾ ਬਣਨ ਜਾਂ ਪਾਡਕਾਸਟ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਕੋਚ ਬਣਨ ਦੇ ਇੱਛੁਕ ਹਨ।

ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੇ ਖੁਫੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਮੀਦ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਕਿ 2011 ’ਚ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਨਗਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ? ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਜਿਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਵੱਡਾ ਸਿਤਾਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ, ਵਿਆਪਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਰਿਐਲਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ’ਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੂਨਮ ਨੇ ਕੁਝ ਦਿਲਖਿੱਚਵੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸ਼ੂਟ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਫਿਲਮਾਂ ’ਚ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਅੱਜ ਇਹ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਚਰਚਾ ’ਚ ਆਉਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਆਖਿਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਮਾੜੀ ਇਕੋ-ਇਕ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ।

ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਾਂਭੇ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਪੂਨਮ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧ ’ਚ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੰਤਰਿਕਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਾਡੇ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਮਿਆਦ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ?

ਆਪਣੀ ਪੋਸਟ ’ਚ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਟੰਟ ਦੇ ਧੋਖੇ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ’ਚ ਜਾਣ ਜਾਂ ਉਸ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਸਿੱਧਾ ਸਰਵਾਈਕਲ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਸਰਵਾਈਕਲ ਕੈਂਸਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ ਪਰ ਦੁਖਦਾਈ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਇਹ ਹੜ੍ਹ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਓ ਪਰ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਉਤਪਾਦ ਹੈ।

ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਉਸ ਸਮਾਜ ਸਬੰਧੀ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ’ਚ ਅਸੀਂ ਆ ਗਏ ਹਾਂ। ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਸਾਡੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਰਵੇਸ਼ ਭਰਪੂਰ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਬੈਟਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਥੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਟੀ. ਵੀ. ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ’ਚ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਨੂੰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦੇਣ ਦੀ ਬਹਿਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨੇਤਾ ਨਫਰਤ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਕੱਟੜਤਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪੂਨਮ ਪਾਂਡੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ ਪਰ ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਘਟੀਆ ਅਤੇ ਨਫਰਤ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਸਦਾ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਜੋ ਸਟੰਟ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਣਾ ਸੌਖਾ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰੀਏ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ।

ਜੈਰਾਜ ਸਿੰਘ