ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ 'ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ, ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨ ਕਰਨਗੇ ਝੋਨੇ ਵੱਲ ਰੁਖ਼

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (ਬਿਊਰੋ)-ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਟੀਚੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਇਸ ਸਾਉਣੀ ਸੀਜ਼ਨ 'ਚ 1.75 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਕਪਾਹ ਦਾ ਰਕਬਾ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਪਾਹ (ਨਰਮਾ) ਦਾ ਰਕਬਾ 2 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਜ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫਸਲ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਸਾਉਣੀ ਸੀਜ਼ਨ 'ਚ ਕਪਾਹ ਹੇਠ 3 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬਾ ਬੀਜਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਮਿੱਥਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਫ਼ਸਲ ਹੇਠ ਸਿਰਫ਼ 1.75 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬਾ ਹੀ ਆ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਪਾਹ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਕਵਰੇਜ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਦੇ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਬਾਲਵਰਮ ਕੀੜੇ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਬੂਟਿਆਂ ਦਾ ਰਸ ਚੂਸ ਕੇ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਝਾੜ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਲਾਬੀ ਬਾਲਵਰਮ ਦੇ ਲਾਰਵੇ, ਜੋ ਕਿ ਕਪਾਹ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਕੀਟ ਵੀ ਹਨ, ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਸਲ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਸਕਦੀ ਹੈ ਇੰਡੀਗੋ, 500 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਰਡਰ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਮਨਜ਼ੂਰੀ
ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਨੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਕੀਤਾ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਝਾੜ 'ਚ ਆਈ ਕਮੀ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਰਮੇ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਦੇ ਰਕਬੇ 'ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਮੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਬਾਰਸ਼ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਉਗਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨ ਝੋਨੇ ਵੱਲ ਕਰਨਗੇ ਰੁਖ਼
ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ 25,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਕਬੇ 'ਚ ਕਪਾਹ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਦੁਬਾਰਾ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਉਹ ਬਾਸਮਤੀ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਵੱਲ ਰੁਖ ਕਰ ਲੈਣਗੇ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ ਬਠਿੰਡਾ, ਮੁਕਤਸਰ, ਮਾਨਸਾ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ, ਸੰਗਰੂਰ, ਮੋਗਾ ਅਤੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸੁੰਗੜ ਗਿਆ ਹੈ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ 'ਚ, ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਪਾਹ ਹੇਠ 7 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਕਬਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਇਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸੁੰਗੜ ਗਿਆ ਹੈ। 2012-13 'ਚ ਕਪਾਹ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 4.81 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ, ਜੋ 2017-18 'ਚ ਘਟ ਕੇ 2.91 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। 2018-19 'ਚ ਕਪਾਹ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 2.68 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: GST ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਬੈਠਕ ’ਚ ਹੋ ਸਕਦੈ ਰਿਟਰਨ ’ਚ ਵਾਧੂ ਤਸਦੀਕ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ
ਉਪਲਬਧ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ 2019-20 'ਚ 2.48 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਅਤੇ ਫਿਰ 2020-21 ਅਤੇ 2021-22 'ਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 2.52 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਅਤੇ 2.51 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਨੇ 2018-19 'ਚ 827 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਝਾੜ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜੋ 2019-20 'ਚ ਘਟ ਕੇ 691 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਹਿ ਗਈ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਘਟ ਕੇ 437 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਹਿ ਗਿਆ।
ਬੀਜਾਂ 'ਤੇ 33 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ
ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਸਾਲ ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਕਦਮਾਂ 'ਚ ਇਸ ਸਾਲ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਕਪਾਹ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਟੇਲ ਐਂਡ ਤੱਕ ਨਹਿਰੀ ਪਾਣੀ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜਾਂ 'ਤੇ 33 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸਬਸਿਡੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।