ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ 8 ਸਾਲ ਤੱਕ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਉਮਰ!, ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਬੁਰਾ ਹਾਲ

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਧੂੜ ਅਤੇ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵੀ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਲਾਈਫ ਇੰਡੈਕਸ (AQLI) 2025 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਿੱਲੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਦਾ PM 2.5 ਪੱਧਰ WHO ਮਿਆਰ ਨਾਲੋਂ 20 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 8.2 ਸਾਲ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਹਵਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜ਼ਹਿਰ ਵਗ ਰਿਹੈ

ਐਨਰਜੀ ਪਾਲਿਸੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (EPIC), ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, 2023 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਔਸਤ PM 2.5 ਪੱਧਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ 111.4 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ WHO ਮਿਆਰ ਸਿਰਫ 5 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ - ਯਾਨੀ 22 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ। ਇਹ ਬਰੀਕ ਕਣ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਕਾਸ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਨਿਕਾਸ, ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਧੂੜ ਅਤੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨਾ ਇਸ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਹੁਣ ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਗੇ ਹਾਈ-ਟੈਕ ਵਾਹਨ, NHAI ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਨਵੀਂ ਪਹਿਲ

ਦਿੱਲੀ-ਹਰਿਆਣਾ-ਪੰਜਾਬ-ਯੂਪੀ ਬਣੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਜ਼ੋਨ

ਏਕਿਊਐਲਆਈ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਿੱਲੀ, ਹਰਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ।
ਇਸ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 600 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ।
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਉਮਰ 8.2 ਸਾਲ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ 5.4 ਸਾਲ।
ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ 5.3 ਸਾਲ।
ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ 5 ਸਾਲ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ WHO ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਘਟਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਦੀ ਔਸਤ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ 3.5 ਸਾਲ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ 'ਤੇ ਮੰਡਰਾਉਂਦਾ ਖ਼ਤਰਾ

ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਸਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਮਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਹੈ, ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਔਸਤ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ 5.47 ਸਾਲ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ (3.53 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕਮੀ)। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਤੀਜੇ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਰੂਸੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਕੀਤਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅਭਿਆਸ; ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਕੀਤੀ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਟਰੰਪ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ 'ਤੇ ਸਸਪੈਂਸ ਬਰਕਰਾਰ

2023 'ਚ ਫਿਰ ਵਧਿਆ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ 

EPIC-ਇੰਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, 2002 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਮੀ ਆਈ, ਪਰ 2023 ਵਿੱਚ ਇਹ ਫਿਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੇ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਔਸਤ PM 2.5 ਦਾ ਪੱਧਰ 41 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ WHO ਦੇ ਮਿਆਰ ਤੋਂ ਅੱਠ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ 540 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਹਵਾ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਹਵਾ ਹੋਈ ਸਾਫ਼ ਤਾਂ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗੀ ਉਮਰ 

ਜੇ PM 2.5 ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ WHO ਦੇ 5 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਮਿਆਰ 'ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 8.2 ਸਾਲ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ 46% ਆਬਾਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ PM 2.5 ਦਾ ਪੱਧਰ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘਟਾਉਣ ਨਾਲ ਹੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 1.5 ਸਾਲ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।

'ਕਲੀਨ ਏਅਰ ਮਿਸ਼ਨ' ਨਾਲ ਮਿਲੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਰਾਹਤ

ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਫ਼ ਹਵਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (NCAP) ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ 2024 ਤੱਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ 20-30% ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 440 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਹੈ, ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਨਵੀਨਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਸਾਊਦੀ 'ਚ 'ਗੁਲਾਮੀ' ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ! MBS ਨੇ ਖਤਮ ਕੀਤੀ ਕਫਾਲਾ ਪ੍ਰਥਾ, ਜਾਣੋ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ

ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ 'ਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਣ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ?

ਹਰ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਅਤੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ ਆਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ:
ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨਾ (ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਧੂੰਆਂ)
ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਕਾਸ
ਧੂੜ ਨਿਰਮਾਣ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ
ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੂੰਆਂ।

ਇਸਦਾ ਹੱਲ ਕੀ ਹੈ?

ਵਾਹਨ ਨਿਯੰਤਰਣ: ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ, ਪੁਰਾਣੇ ਡੀਜ਼ਲ ਵਾਹਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਓ।
ਪਰਾਲ ਸਾੜਨ ਦਾ ਵਿਕਲਪ: 'ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ' ਵਰਗੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਬਸਿਡੀਆਂ।
ਫੈਕਟਰੀ ਸੁਧਾਰ: ਕੋਲੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚ FGD ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ।
ਧੂੜ ਕੰਟਰੋਲ: ਉਸਾਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਅਤੇ ਹਰਿਆਲੀ ਕਵਰ।

ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en

For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8