ALERT : ਫੈਲਣ ਲੱਗਾ MPOX, 100 ਦੇਸ਼ਾਂ ਫੈਲਿਆ ਵਾਇਰਸ! ਐਲਾਨ 'ਤੀ ਪਬਲਿਕ ਐਮਰਜੰਸੀ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਦੁਨੀਆ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਈ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਕ ਹੋਰ ਵਾਇਰਸ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਨਾਮ Mpox ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ WHO ਨੇ ਗਲੋਬਲ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ 'ਗ੍ਰੇਡ 3 ਐਮਰਜੈਂਸੀ' ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਸ 'ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਨਵਰੀ 2023 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 27,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 1100 ਮੌਤਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਾਂਗੋ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਕਾਂਗੋ ਤੋਂ ਰਵਾਂਡਾ, ਯੂਗਾਂਡਾ, ਬੁਰੂੰਡੀ ਅਤੇ ਕੀਨੀਆ ਤੱਕ ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੈ।ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ 'ਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤਕ 100 ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਪੀੜਤ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। 

ਹੁਣ ਤੱਕ ਐਮਪੌਕਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਕੇਸ ਸਿਰਫ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਦੇ ਕੇਸ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਮਿਲਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਮਾਮਲਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਭਾਵ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ MPox ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। 34 ਸਾਲਾ ਪੁਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਐਮਪਾਕਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਸਥਿਤ ਖੈਬਰ ਮੈਡੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ 3 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਰਤਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਹੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੋਏ।

ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਉਹੀ ਸਟ੍ਰੇਨ ਹੈ, ਜੋ ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੋਂ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਫ ਕਾਂਗੋ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕਲੇਡ 1ਬੀ ਸਬਕਲੇਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਂਗੋ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ (DRC) ਮੱਧ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫ੍ਰੈਂਚ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਵਾਇਰਲ ਸਟ੍ਰੇਨ, ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਤੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ, ਡੀਆਰਸੀ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ।

ਸਵੀਡਨ ਦੀ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰ ਕੇ ਕਿਹਾ, 'ਸਟਾਕਹੋਮ 'ਚ ਇਲਾਜ ਲਈ ਆਏ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ 'ਚ ਕਲੇਡ I ਵੇਰੀਐਂਟ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਐਮਪੌਕਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਅਫਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕਲੇਡ 1 ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਕੇਸ ਹੈ।

WHO ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?

ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਡਾਕਟਰ ਟੇਡਰੋਸ ਅਡਾਨੋਮ ਘੇਬਰੇਅਸਸ ਨੇ ਇੱਕ ਨਿਊਜ਼ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੌਰਾਨ ਕਿਹਾ, 'ਐਮਪੌਕਸ ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸਮੂਹ ਦਾ ਉਭਰਨਾ, ਪੂਰਬੀ ਡੀਆਰਸੀ (ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਫ ਕਾਂਗੋ) ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਣਾ ਅਤੇ ਕਈ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣਾ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। "ਡੀਆਰਸੀ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਐਮਪੌਕਸ ਕਲੇਡਾਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਕੋਪਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।"

ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੈਗਨਸ ਗਿਸਲੇਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, 'ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਰੀਜ਼ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਸਮੇਂ Mpox Clade I ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ।' ਹੁਣ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ MPox ਕੀ ਹੈ, ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਸਭ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ।

MPOX ਕੀ ਹੈ?

ਐਮਪਾਕਸ ਇੱਕ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮੰਕੀਪਾਕਸ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਆਰਥੋਪੋਕਸਵਾਇਰਸ ਜੀਨਸ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ। MPox ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਕੀਪਾਕਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ 1958 ਵਿਚ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਬਾਂਦਰਾਂ ਵਿਚ 'ਪਾਕਸ ਵਰਗੀ' ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲ ਗਈ ਸੀ। Mpox ਚੇਚਕ ਵਾਂਗ ਵਾਇਰਸਾਂ ਦੇ ਇੱਕੋ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

Mpox ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ?

Mpox ਇੱਕ ਵਾਇਰਲ ਲਾਗ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਆਉਣ 'ਤੇ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। Mpox ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਲਾਗ ਵਾਲੀ ਚਮੜੀ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਜਖਮਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਸੰਪਰਕ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੱਧ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੇ ਮਾਮਲੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੰਕਰਮਣ ਦੂਸ਼ਿਤ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਲਿਨਨ, ਟੈਟੂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ, ਪਾਰਲਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਮ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਾਇਰਸ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ, ਖੁਰਚਣ, ਖਾਣ ਜਾਂ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Mpox ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?

ਐਮਪਾਕਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਦਾਣੇ (ਧੱਫੜ) ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਹਾਂ, ਲੱਤਾਂ, ਛਾਤੀ, ਚਿਹਰੇ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਾਣੇ ਆਖਰਕਾਰ ਪਸਟੂਲਸ ਬਣਦੇ ਹਨ (ਵੱਡੇ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਪੱਸ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਪਸਟੂਲ) ਅਤੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਪੜੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। 

ਇਸਦੇ ਹੋਰ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਲਿੰਫ ਨੋਡਸ ਵੀ ਸੁੱਜ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਵਾਇਰਸ ਘਾਤਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਧੱਫੜ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਲੱਛਣ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ?

ਰੋਗ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਕੇਂਦਰਾਂ (CDC) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਐਮਪੌਕਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ 21 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਐਮਪੌਕਸ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ 3 ਤੋਂ 17 ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਸਮਾਂ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

MPOX ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ?

MPOX ਲਈ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਖਾਸ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਦਰਦ ਅਤੇ ਬੁਖਾਰ ਵਰਗੇ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ ਦਵਾਈ ਦੇਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੀਡੀਸੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਚੰਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚਮੜੀ ਰੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਵੀ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ।