ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ ਸੋਨਾ! ਜਾਣੋ ਗੋਲਡ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪ ਤੇ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਕਹਾਣੀ

ਵੈੱਬ ਡੈਸਕ - 5000 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਭੱਠੀ ’ਚ ਸੋਨਾ ਪਿਘਲਾਉਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਠੰਡਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1,25,000 ਟਨ ਸੋਨਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਭਾਰ 1.25 ਲੱਖ ਟਨ ਸੋਨੇ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗਾ। ਲਗਭਗ 5000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ’ਚੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੋਨਾ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੋਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਹ ਘਟਨਾ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਮਿਸਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨੀਲ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਣ ਲੱਭਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਸਿੱਕੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਤਾਂ ਗੱਲ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿਓ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੋਨੇ ’ਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਸੋਨੇ ਕਰਕੇ ਕਈ ਸਾਮਰਾਜ ਬਣੇ ਅਤੇ ਕਈ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ। ਇਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਸਮਰਾਟਾਂ ਦੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਵੀ ਇਸ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਸੀ।

ਸੋਨਾ ਆਇਆ ਕਿੱਥੋਂ ਧਰਤੀ ’ਤੇ?
ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਜਿੰਨਾ ਸੋਨਾ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੋਨਾ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ’ਚ ਕਿਤੇ ਸੁਪਰਨੋਵਾ ਨਿਊਕਲੀਓਸਿੰਥੇਸਿਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਮਿਲਿਆ ਸੋਨਾ ਅਰਬਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਉਲਕਾਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਮੀਂਹ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਸਾਰਾ ਸੋਨਾ ਮਰੇ ਹੋਏ ਤਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਅੰਤੜੀਆਂ ’ਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਅਰਬ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਧਰਤੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਠੰਢੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਠੰਢੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਪਰਤ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ।

ਧਰਤੀ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੀ ਘਣਤਾ 2.6 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਵਰਗੇ ਤੱਤ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤੱਤ ਹਲਕੇ ਸਨ। ਬਾਕੀ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੋਹਾ, ਕੱਚ, ਤਾਂਬਾ, ਪਾਰਾ ਅਤੇ ਪਲੈਟੀਨਮ ਆਪਣੇ ਅਣੂ ਭਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਭੂਮੀਗਤ ’ਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਧਾਤਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਉੱਥੇ ਫਸੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਪਰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਤਾਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕੀਤੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ’ਚੋਂ ਤੋੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਧਰਤੀ ਦੇ ਲਾਵੇ ਦੇ ਰਗੜ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਆਉਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅੱਗ ਦੇ ਇਹ ਪਹਾੜ ਵੀ ਪਿਘਲਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਸੋਨਾ ਦਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ’ਚ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਵੱਡੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਇੰਨੀ ਘੱਟ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਲੱਗਦੀ ਸੀ।

ਅਮਰੀਕਾ ’ਚ ਸੋਨਾ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲਿਆ?
ਸਿਰਫ਼ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਤੋਂ 1,350 ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਨਾ ਯੂਰਪ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 24 ਜਨਵਰੀ, 1848 ਨੂੰ, ਜੇਮਸ ਮਾਰਸ਼ਲ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਯੂਰਪੀਅਨ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਜ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ’ਚ ਇਕ ਨਦੀ ’ਚ ਚਮਕਦਾਰ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਣ ਮਿਲੇ। ਰਾਤੋ-ਰਾਤ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵਸ ਗਏ ਅਤੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ’ਚ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਮਰੀਕਾ ’ਚ ਵੀ ਇਸ ਪੀਲੀ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਧਾਤ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਧਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਇਬੇਰੀਆ ’ਚ ਸੋਨਾ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵੀ ਸੋਨੇ ਨਾਲ ਜੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ’ਚ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੰਜ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਅਤੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵੀ ਸੋਨੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸੋਨਾ ਖੁਦ ਨਹੀਂ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਸੋਨੇ ਦੇ ਅਮੀਰ ਭੰਡਾਰ ਬਣ ਗਏ।

ਅਮਰੀਕਾ 14 ਕੈਰੇਟ ’ਚ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦੈ
ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 14 ਕੈਰੇਟ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਯੂਰਪ ’ਚ ਇਹ ਰੁਝਾਨ 18 ਕੈਰੇਟ ਹੈ। 21 ਕੈਰੇਟ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ  ’ਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 22 ਕੈਰੇਟ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ’ਚ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਲੋਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 24 ਕੈਰੇਟ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਪਹਿਨਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 24 ਕੈਰੇਟ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਨਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪਹਿਨਣ 'ਤੇ ਮੁੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੋਨਾ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕੋਲ 8000 ਹਜ਼ਾਰ 134 ਟਨ ਸੋਨਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਲਗਭਗ 800 ਟਨ ਸੋਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ’ਚੋਂ 760 ਟਨ ਸੋਨਾ ਆਰਬੀਆਈ ਕੋਲ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਸੋਨਾ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲਿਆ?
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਜਨਤਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗਰੀਬ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ’ਚ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ, ਭਾਰਤੀ ਵਪਾਰੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਮਸਾਲੇ, ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਕਲਾ ਵੇਚਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਅੱਜ ਦੇ ਪੈਟਰੋਲ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਨ। ਇਸ ਵਪਾਰ ਦੇ ਬਦਲੇ, ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ’ਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਬਣ ਗਏ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਸੋਨਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਅੱਜ 10,000 ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਨਾ ਹੈ।