ਦਿੱਲੀ-ਐੱਨਸੀਆਰ 'ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸੰਕਟ ! GRAP-3 ਤੁਰੰਤ ਲਾਗੂ, ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਿਰਮਾਣ ਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਜਨਰੇਟਰਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰ

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ (NCR) 'ਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕ ਅੰਕ (AQI) 400 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 'ਗੰਭੀਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀ' (Severe Category) ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵਧਦੇ ਸੰਕਟ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਮਿਸ਼ਨ (CAQM) ਨੇ ਗ੍ਰੇਡਿਡ ਰਿਸਪਾਂਸ ਐਕਸ਼ਨ ਪਲਾਨ (GRAP) ਦੇ ਤੀਜੇ ਪੜਾਅ (GRAP-3) ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। GRAP-3 ਉਦੋਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਦਾ ਔਸਤ AQI 400 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਵਾ ਸਾਹ ਲੈਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
ਮੁੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ AQI 450 ਤੋਂ ਪਾਰ
ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਕਮੇਟੀ (DPCC) ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ AQI 450 ਤੋਂ ਪਾਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
• ਬਵਾਨਾ (AQI 465)
• ਮੁੰਡਕਾ (AQI 464)
• ਵਜ਼ੀਰਪੁਰ (AQI 462)
• ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਗ (AQI 460)
• ਨਹਿਰੂ ਨਗਰ (AQI 456)
• ਆਈ.ਟੀ.ਓ. (AQI 452)
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਚੋਣਵੇਂ ਖੇਤਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੋਧੀ ਰੋਡ (293) ਅਤੇ NSIT ਦਵਾਰਕਾ (240) ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਿਹਤਰ ਰਹੀ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ 'ਮੱਧਮ ਤੋਂ ਖਰਾਬ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਵਿੱਚ PM2.5 ਅਤੇ PM10 ਕਣਾਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਹ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਜਾਨਲੇਵਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
GRAP-3 ਤਹਿਤ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਮੁੱਖ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ GRAP-3 ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਈ ਸਖ਼ਤ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ:

• 1. ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ: ਸਾਰੇ ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਿਰਮਾਣ (construction), ਢਾਹੁਣ (demolition) ਅਤੇ ਸੜਕ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਵਰਗੇ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
• 2. ਡੀਜ਼ਲ ਵਾਹਨਾਂ 'ਤੇ ਰੋਕ: ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਪੁਰਾਣੇ ਡੀਜ਼ਲ ਵਾਹਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ।
• 3. ਸਮੱਗਰੀ ਢੋਣ ਵਾਲੇ ਟਰੱਕ: ਸੀਮਿੰਟ, ਰੇਤ, ਬਜਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੱਗਰੀ ਢੋਣ ਵਾਲੇ ਟਰੱਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧਿਤ ਰਹੇਗੀ।
• 4. ਡੀਜ਼ਲ ਜਨਰੇਟਰ: ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੀਜ਼ਲ ਜਨਰੇਟਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਰਜਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।
• 5. ਮਾਈਨਿੰਗ ਬੰਦ: ਖਣਨ (Mining) ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਤੋੜਨ (Stone Crusher) ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਰਹੇਗਾ।