ਧਰਤੀ ਤੋ ISS ਤੋਂ ਸਿਰਫ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ... ਫਿਰ ਵੀ ਲੱਗਣਗੇ 28 ਘੰਟੇ, ਕਾਰਨ ਜਾਣ ਹੋ ਜਾਓਗੇ ਹੈਰਾਨ
Wednesday, Jun 25, 2025 - 07:14 PM (IST)
ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ- ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ (ISS) ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਲਗਭਗ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਪਰ ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਡ੍ਰੈਗਨ ਨੂੰ ਇਸ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 28.5 ਤੋਂ 29 ਘੰਟੇ ਲੱਗਣਗੇ। ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇੰਨੀ ਛੋਟੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇੰਨਾ ਸਮਾਂ ਕਿਉਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਗੁਰੂਤਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹੀ ਪੰਧ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਭਾਰੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦਾ ISS ਨਾਲ ਡੌਕਿੰਗ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਗਲਤੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ISS ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਡੌਕਿੰਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਸਕੇ।
ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ISS ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਇਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
- ਆਈਐਸਐਸ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ "ਨੀਵੀਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਔਰਬਿਟ" ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ 90 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਦੁਆਲੇ ਇਕ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇਸਦੀ ਗਤੀ ਲਗਭਗ 28,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਹੈ।
- ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਆਈਐਸਐਸ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਔਰਬਿਟ ਨੂੰ ਐਡਜਸਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਆਈਐਸਐਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ, ਉਚਾਈ ਅਤੇ ਗਤੀ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਫੇਜ਼ਿੰਗ ਮੈਨਿਊਵਰਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੇ ਥ੍ਰਸਟਰ (ਇੰਜਣ) ਕਈ ਵਾਰ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਦੀ ਔਰਬਿਟ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
- ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸਪੇਸਐਕਸ ਦਾ ਡ੍ਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ 16 "ਡ੍ਰੈਕੋ ਥ੍ਰਸਟਰ" ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ 90 ਪੌਂਡ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜਾਂਚ 'ਚ ਲੱਗਦੈ ਵਾਧੂ ਸਮਾਂ
- ਜਦੋਂ ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ISS ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਗਤੀ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕੇ। ਇਸ ਡੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗਲਤੀ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਡੌਕਿੰਗ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਅਤੇ ISS ਵਿਚਕਾਰ ਦਬਾਅ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਰਾਬਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 1 ਤੋਂ 2 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਲੀਕੇਜ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਰੂਸੀ ਸੋਯੂਜ਼ ਬਨਾਮ ਡਰੈਗਨ
- ਰੂਸੀ ਸੋਯੂਜ਼ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ISS ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ 8 ਘੰਟੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਹੀ ਗਣਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਪੇਸਐਕਸ ਦਾ ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਇਕ ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 2012 ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਉਡਾਣਾਂ ਲਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਵਾਲੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
- ਸਪੇਸਐਕਸ ਅਜੇ ਵੀ ਡ੍ਰੈਗਨ ਦੇ ਪੜਾਅਵਾਰ ਅਤੇ ਡੌਕਿੰਗ ਲਈ ਗਣਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਚਾਲਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮਾਡਲਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬੇਹੱਦ ਖਾਸ ਹੈ ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ
- ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਸਮੇਤ ਚਾਰ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸਪੇਸਐਕਸ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 51 ਮਿਸ਼ਨ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰੇ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ 52ਵਾਂ ਮਿਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ 46 ਵਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ (ISS) 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ 31 ਵਾਰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
- ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਸੱਤ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪੰਧ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਰੇ ਲਿਜਾਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਡਰੈਗਨ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ "ਡ੍ਰੈਕੋ ਥ੍ਰਸਟਰ" ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਔਰਬਿਟ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਵਿਚ ਅੱਠ ਸੁਪਰ ਡ੍ਰੈਕੋ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਲਾਂਚ ਐਸਕੇਪ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਇਸ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 8.1 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਲਗਭਗ 4 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਲਾਂਚ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸਦਾ ਪੇਲੋਡ ਭਾਰ ਲਗਭਗ 6000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਭਾਰ ਅੱਧਾ ਰਹਿ ਕੇ ਲਗਭਗ 3000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
