ਖੇਤੀਬਾੜੀ 'ਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੈਮੀਕਲ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਦਹਿਲੀ ਦਿੱਲੀ? ਜਾਣੋ ਕਿਹੜੀ ਕੰਪਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਇਹ ਰਸਾਇਣ

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : 10 ਨਵੰਬਰ ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਇੱਕ ਦਰਦਨਾਕ ਯਾਦ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਧਮਾਕੇ ਨੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਧਮਾਕੇ ਨੇ ਕਈ ਜਾਨਾਂ ਲੈ ਲਈਆਂ, ਜਦੋਂਕਿ ਕੁਝ ਜਾਨਾਂ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਇੱਕ ਨਾਮ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ: ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ। ਇਹ ਰਸਾਇਣ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਾਈਨਿੰਗ ਤੱਕ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗਲਤ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਜਾਨ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਵਿਸਫੋਟਕ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ: ਇੱਕ ਰਸਾਇਣ, ਦੋ ਚਿਹਰੇ
ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣ ਹੈ ਜੋ ਦੋ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਵਾਲਾ। ਇਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਉਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਸਫੋਟਕ ਹੈ। ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਈਨਿੰਗ, ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਇਹਨਾਂ ਵਪਾਰਕ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਤੇਲ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੀਜ਼ਲ) ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਿਸਫੋਟਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ANFO (ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਫਿਊਲ ਆਇਲ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਯੂ. ਪੀ. ’ਚ ਨਵਾਂ ਟਿਕਾਣਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅੱਤਵਾਦੀ, ਦਿੱਲੀ ਧਮਾਕੇ ਪਿੱਛੋਂ ਜਗ੍ਹਾ-ਜਗ੍ਹਾ ਛਾਪੇਮਾਰੀ

ਕਿਉਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ?
ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਖੁਦ ਨਹੀਂ ਸੜਦਾ, ਪਰ ਇਹ ਇੱਕ ਆਕਸੀਡਾਈਜ਼ਰ ਹੈ, ਭਾਵ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਗਰਮੀ ਜਾਂ ਚੰਗਿਆੜੀ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਧਮਾਕਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ IED (ਇੰਪਰੂਵਾਈਜ਼ਡ ਐਕਸਪਲੋਸਿਵ ਡਿਵਾਈਸ) ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸਦੇ ਉਤਪਾਦਨ, ਵਿਕਰੀ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ 'ਚ ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮ
ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਨਿਯਮ, 2012: ਇਸ ਤਹਿਤ ਇਸ ਰਸਾਇਣ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ, ਕਬਜ਼ੇ, ਵਿਕਰੀ, ਆਵਾਜਾਈ ਜਾਂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
PESO ਨਿਗਰਾਨੀ: ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਸਫੋਟਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਗਠਨ (PESO) ਇਹ ਲਾਇਸੈਂਸ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। PESO ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਰਸਾਇਣ ਦਾ ਇੱਕ ਦਾਣਾ ਵੀ ਰੱਖਣਾ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ।
ਸਟੋਰੇਜ ਨਿਯਮ: ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਗੋਦਾਮ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਾਲੀ ਅੱਗ-ਰੋਧਕ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ: ਬਿਨਾਂ ਲਾਇਸੈਂਸ ਦੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸਫੋਟਕ ਐਕਟ, 1884 ਤਹਿਤ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ 'ਚ ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ
ਦਿੱਲੀ ਧਮਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਇਸ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਕਾਰੋਬਾਰ ₹12,500 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਹੈ। ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ 2032 ਤੱਕ $2,200 ਮਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਲਗਭਗ 10.96 ਲੱਖ ਟਨ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਦਿੱਲੀ ਧਮਾਕੇ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਲਈ CM ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਕੀਤਾ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦਾ ਐਲਾਨ

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਪਨੀਆਂ:
ਖਾਦ ਖੇਤਰ: IFFCO, ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਰਟੀਲਾਈਜ਼ਰਜ਼ ਲਿਮਟਿਡ (NFL), ਕੋਰੋਮੰਡਲ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲਿਮਟਿਡ, ਚੰਬਲ ਫਰਟੀਲਾਈਜ਼ਰਜ਼ ਐਂਡ ਕੈਮੀਕਲਜ਼ ਲਿਮਟਿਡ।
ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ: ਦੀਪਕ ਫਰਟੀਲਾਈਜ਼ਰਜ਼ ਐਂਡ ਪੈਟਰੋਕੈਮੀਕਲਜ਼ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਟਿਡ (DFPCL) ਅਤੇ ਸਮਾਰਟਕੈਮ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀਜ਼ ਲਿਮਟਿਡ।
ਕੀਮਤਾਂ ਇਸਦੇ ਗ੍ਰੇਡ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ:
ਖਾਦ ਦਾ ਗ੍ਰੇਡ: ₹20 ਤੋਂ ₹100 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ।
ਉਦਯੋਗਿਕ ਗ੍ਰੇਡ: ₹100 ਤੋਂ ₹160 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ।

ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en

For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8