Fact Check: ਮਹਾਕੁੰਭ 'ਚ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਫੇਕ ਫੋਟੋ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸ਼ੇਅਰ
Wednesday, Feb 05, 2025 - 05:26 AM (IST)
Fact Check By Vishvas.News
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਿਊਜ਼) : ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲੇ 'ਚ ਖਿੱਚ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਸਵੀਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਂਚ 'ਚ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਫਰਜ਼ੀ ਪਾਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਡੀਟਿੰਗ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਫਰਜ਼ੀ ਤਸਵੀਰ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਵਾਇਰਲ?
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਯੂਜ਼ਰ 'ਅਜੇ ਸ਼ਰਮਾ' ਨੇ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ (ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ) ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ''ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ 'ਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰਕੇ, ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਨਿਹੱਥੇ ਕਾਰਸੇਵਕਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੰਦਾ ਦਿਸਿਆ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਇਕ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਬੇਜ਼ੁਬਾਨ।''
ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਟਿਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਕਈ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਇਸੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦੱਸਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਪੜਤਾਲ
ਆਮ ਖੋਜ ਦੌਰਾਨ ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦਾ ਬੁੱਤ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। Aaj Tak ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, "ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਸੇਵਾ ਸੰਸਥਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤੰਬੂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਹਾਕੁੰਭ 'ਚ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸਪਾ ਵਰਕਰ ਅਤੇ ਸਮਰਥਕ ਇਸ ਟੈਂਟ 'ਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਸੰਤ ਅਤੇ ਦੇਵਤਾ ਵਾਂਗ ਪੂਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।''
ਕਈ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਮਿਲੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤਸਵੀਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਅਸਲੀ ਸਰੋਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਰਿਵਰਸ ਇਮੇਜ ਸਰਚ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਅਤੇ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪੋਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਲੀ ਤਸਵੀਰ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਮਾਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟੀ ਹੋਈ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।
आज श्रद्धेय नेता जी के दर्शन करने जाना है, कौन कौन आ रहा है श्रद्धेय नेता जी के स्मृति स्थल पर
— Surya Samajwadi (@surya_samajwadi) January 25, 2025
आइए साथ में दर्शन करते है श्रद्धेय नेता जी के pic.twitter.com/9ijzGNfYIt
ਅਸਲ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਕੋਲਾਜ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਸਲੀ ਫੋਟੋ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਫੋਟੋ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ InVid ਟੂਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਚੈੱਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਫੋਟੋ ਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੇਠਾਂ ਦਿਖਾਈ ਗਈ GIF ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਨ (ਝਪਕਦਾ ਹਿੱਸਾ) ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਾਡੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦੈਨਿਕ ਜਾਗਰਣ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਇੰਚਾਰਜ ਰਾਕੇਸ਼ ਪਾਂਡੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਇੱਕ ਫਰਜ਼ੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ। ਮੇਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਿੱਟਾ: ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਫਰਜ਼ੀ ਤਸਵੀਰ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨਾਲ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟੀ ਹੋਈ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਜੋੜ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
(Disclaimer: ਇਹ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਮੂਲ ਤੌਰ 'ਤੇ Vishvas.News ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ Shakti Collective ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਜਗ ਬਾਣੀ’ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ)
