ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰ ''ਚ ਦੋ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਤੋਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਤਹੱਈਆ

ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਦੋ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਤੋਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਤਹੱਈਆ

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ 

ਇਹ ਵਿਲੱਖਣ ਸਬੱਬ ਬਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੋ ਫਿਲਮਾਂ ਸਿਨੇਮਾ ਘਰਾਂ 'ਚ ਪਰਦਾਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਨੁਕਤੇ 'ਚ ਸਾਂਝ ਹੈ। ਸ਼ੂਜੀਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਅਕਤੂਬਰ' ਅਤੇ ਸ਼ਿਤਿਜ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਬਟੂਆ' ਮੁਸੀਬਤ ਦੇ ਵੇਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਖੜ੍ਹਣ ਦੇ ਹੌਂਸਲੇ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੈ।ਇਹ ਫ਼ਿਲਮਾਂ 2018 'ਚ ਆਈਆਂ ਸਨ। ਦੋਵੇਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਮੌਸਮ 'ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।ਫਿਲਮ ਅਕਤੂਬਰ ਮੌਤ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਕੁੜੀ ਸ਼ਿਵਲੀ ਲਈ ਉਮੀਦ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਸ ਉਮੀਦ 'ਚ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵਲੀ ਹੋਟਲ ਦੀ ਛੱਤ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਗਈ ਹੈ।ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੀ ਕੁੜੀ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਉਹਦੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਕੋੜੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹਨ।ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀ ਉਮੀਦ ਨਾ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਸੀ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਜੇਰੇ ਇਲਾਜ ਰੱਖਦੇ ਵੀ ਹੋ ਤਾਂ 21 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਮੰਜੇ 'ਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰਦਿਆਂ ਬਾਕੀ ਬੱਚਦਾ ਵੀ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਸੋਚ ਦੁਨੀਆਦਾਰੀ ਦੀ 'ਬੀ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ' ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੀ ਹੈ।ਜਿੱਥੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਮਹਿੰਗੇ ਇਲਾਜ, ਦਵਾਈਆਂ ਤੇ ਖਰਚੇ ਨੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਇਸ ਸਭ 'ਚ ਡੈਨ (ਵਰੁਣ ਧਵਨ) ਉਸ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਬੱਸ ਇੱਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ।ਉਹਦੇ ਨਾਮਕਰਨ 'ਚ ਨਾ ਜਾਓ।ਉਹ ਸਿਰਫ ਇਸ ਬਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਿਵਲੀ ਕੋਲ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨੇ ਛੱਤ ਤੋਂ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ,"ਡੈਨ ਕਿੱਥੇ ਹੈ?" ਫਿਲਮ ਦਾ ਨਾਇਕ ਇਸੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਲੀ ਲਈ ਉਮੀਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਉਮੀਦ ਬਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਦ 'ਚ ਅਜਿਹੀ ਸਾਂਝ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮਾਂ ਲੰਘਾਉਣ 'ਚ ਤਾਕਤ ਬਖਸ਼ਦੀ ਹੈ।

ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਬਟੂਆ ਫਿਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਤੱਤ ਵੀ ਇਹੋ ਤਾਂ ਹੈ।ਜਿੱਥੇ ਫਿਲਮ ਅਕਤੂਬਰ ਮੌਤ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਉਮੀਦ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੈ।ਉੱਥੇ ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਬਟੂਆ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਚਾਲਸਾਜ਼ੀਆਂ 'ਚ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੈ। ਇਹ ਉਹੀ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਪਰਖ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਤੈਅ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।ਜਿੱਥੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਉਸ ਮਾਹੌਲ 'ਚ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਬੰਦੇ ਪੈਸੇ ਤੋਂ ਪਾਰ ਦੀ ਸਾਂਝ ਬਣਨ ਅੱਗੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਲਮ ਦੀ 1977 ਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਚ ਛਿੰਦੀ (ਆਦਿੱਤੀ ਕਪੂਰ) ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਗੇ ਲਈ ਪੈਸੇ ਜੋੜੀਏ।ਭੋਲੇ (ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ) ਦਾ ਜਵਾਬ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕੁਝ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹੋਇਆ ਉਹ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਕਮਾ ਲਏ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਇਹੋ ਅਹਿਸਾਸ ਰਫਤਾਰ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੱਭਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਬਟੂਆ 'ਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਉਸੇ ਸਾਂਝ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ।ਇਸ ਕਹਾਣੀ 'ਚ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਜੇਰੇ ਇਲਾਜ ਦਾ ਖਰਚਾ ਤਾਂ ਸ਼ਿਵਲੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਲੱਕ ਹੀ ਤੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।ਸਰਕਾਰਾਂ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀਆਂ ਕਿ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬੋਝ ਨਾ ਬਣੇ।ਇਸ ਕਹਾਣੀ 'ਚ ਇਹੋ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨੋਟਬੰਦੀ 'ਚ ਰੁਲਦੇ ਤਮਾਸ਼ਾ ਬਣਦੇ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਲਈ ਉਸ ਮੋੜ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਟੁੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਵਾਸੀ ਇਸ ਜਜ਼ਬੇ 'ਚ ਸਾਹ 'ਚ ਸਾਹ ਰਲਾਉਂਦੇ ਆ ਖੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ 'ਚ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਰਦਿਆਂ ਦਿੱਲੀ ਨੋਇਡਾ ਦੇ ਆਨੰਦ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡਿਆਂ 'ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਇਹੋ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਬ ਆਸਰੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਖੈਰ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ, ਪੰਜਾਬੀ, ਪੰਜਾਬੀਅਤ 'ਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨ ਤੰਦ ਅਣਗੋਲੀ ਗਈ ਹੈ।ਉਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਬ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਤਾਂ ਖੂਬ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 'ਚ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਉਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਿਲਮਾਂ 'ਚ ਵੀ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖਾਸ ਕਿਰਦਾਰ ਹੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੇ ਹਨ।ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਬ 'ਚ ਮੁਲਕ ਰਾਜ ਆਨੰਦ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਫਿਲੋਰ ਦੇ ਇਬਨੇ ਇੰਸ਼ਾਂ, ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਮੋਹਨ ਰਾਕੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਜ਼ਿਰਕ 'ਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸਕੇ।

ਇਹੋ ਹਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੋਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਹੈ।ਸ਼ਿਤਿਜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ 'ਵੇਖ ਬਰਾਤਾਂ ਚੱਲੀਆਂ' ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉਸ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਹੁਣ ਗੁਆਂਢ 'ਚ ਪੈਂਦੇ ਹਰਿਆਣਾ 'ਚ ਵੱਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੁਆਧੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਿਤਿਜ ਦੀ ਗੁਲਕ ਬੁਗਨੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਬਟੂਆ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰੇ ਇਕਲੌਤੀ ਫਿਲਮ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਬਾਰੀਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਕ੍ਰਾਫਟ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ ਹੈ।ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇੰਝ ਜਾਪੇਗਾ ਕਿ ਸ਼ਿਤਿਜ ਨੇ ਕਿਸੇ ਮੁਹੱਲੇ 'ਚ ਕੈਮਰਾ ਲਾਕੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ।

ਕੱਪੜੇ ਵਾਲੇ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਉਹਦਾ ਮੁੰਡਾ, ਹਲਵਾਈ ਅਤੇ ਉਹਦੀ ਕੁੜੀ, ਕਾਸਮੈਟਿਕ ਵੇਚਦਾ ਪ੍ਰੋਪਰਾਈਟਰ, ਕਮੇਟੀ ਵਾਲੀ ਆਂਟੀ, ਦੋਧੀ, ਦੁਸ਼ਹਿਰੇ, ਜਗਰਾਤੇ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਮੁਹੱਲਾ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦੀ ਬੈਠਕਾਂ, ਪ੍ਰਧਾਨ, ਰਾਮ ਲੀਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁਝ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਕੈਨਵਸ 'ਚ ਅਤੇ ਬਰੀਕ ਬੁਣਕਾਰੀ ਜਿਹਾ ਤੁਸੀ ਇੱਕੋ ਫਿਲਮ 'ਚ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹੋ।ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ 'ਚ ਫਿਲਮ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਵਾਦ ਅਤੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਨੂੰ ਉਸੇ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਹੀ ਫੜ੍ਹਦੀ ਹੈ।ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਜਦੋਜਹਿਦ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਬੋਲਚਾਲ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਫਿਲਮ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਆਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਅਕਤੂਬਰ ਫਿਲਮ ਦਾ ਸਹਿਜ ਅਤੇ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਸੁਖ਼ਨ ਰੰਗ ਫਿਲਮ ਦੀ ਗੀਤਕਾਰੀ 'ਚ ਵੀ ਹੈ।ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਬਟੂਆ ਫਿਲਮ ਦੇ ਗੀਤ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਹੀ ਮਾਹੌਲ 'ਚ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਗੀਤਕਾਰੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ 'ਚ ਇੱਕਲੀ ਇਹੋ ਫਿਲਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ 'ਚ ਗੀਤਕਾਰੀ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ ਦੀ ਬੁਣਕਾਰੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।ਅਜਿਹੀ ਗੀਤਕਾਰੀ 'ਚ ਰਾਜ ਰਣਜੋਧ, ਸਾਬਿਰ ਅਲੀ ਸਾਬਿਰ, ਹਰਮਨ, ਵਿਜੈ ਵਿਵੇਕ ਜਹੇ ਅਦੀਬ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਥਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਜਾਂ ਅਕਤੂਬਰ ਇਸ ਦੌਰ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਸਹਿਜਤਾ, ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ।ਸਾਦਗੀ ਦੀ ਥੁੜ ਹੀ ਇਸ ਦੌਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕ੍ਰਾਈਸਜ਼ ਹੈ।ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹਵੇਲੀ ਨੁੰਮਾ ਰੈਟਰੋ ਦੌਰ ਦੇ ਢਾਬੇ ਮੋਹੰਦੇ ਹਨ।ਸਾਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਬੰਬੂਕਾਟ, ਰੱਬ ਦਾ ਰੇਡੀਓ ਤੱਕ ਦੀ ਹਰ ਫ਼ਿਲਮ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਹਿਰੀਏ ਰੰਗ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਾਡਰਨ ਕਹਾਉਂਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦੇ ਲਕਬ, ਆਪਣੇ ਮਾਹੌਲ ਤੋਂ ਉਲਟ ਟੀਵੀ, ਰੇਡੀਓ ਦੀ ਐੱਫ.ਐੱਮ ਕਲਚਰਨੁੰਮਾ ਜ਼ੁਬਾਨ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਪਣਾ ਲਏ ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਪੇਂਡੂ ਗਵਾਰ ਨਾ ਕਹਿ ਸਕੇ।ਇਹ ਸਾਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੋਝਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ।ਇਸੇ 'ਚੋਂ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਠੇਠ ਮਲਵਈ, ਮਝੈਲ, ਪੁਆਧੀਏ ਰੰਗ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਮੋਹੰਦੇ ਹਨ।ਪੰਜਾਬ ਪਿੰਡ ਬਨਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ ਬਨਾਮ ਸਿੱਖ ਹੋ ਗਿਆ। ਗੋਲਕ ਬੁਗਨੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਂਦੀ ਉਹਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਫਿਲਮ ਦਾ ਇਹ ਵੱਡਾ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਅਮਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ ਆਪਣੀ ਗਜ਼ਬ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਨਾਲ ਆਮ ਬੰਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਉਸੇ ਸਹਿਜਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਕੇ ਉਭਰਿਆ ਹੈ।ਉਹਦੀ ਸੰਵਾਦ ਅਦਾਇਗੀ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਬੈਠੀ ਸਧਾਰਨਤਾ ਜਹੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਤੂੰ ਮੈਂ ਅਧੂਰੇ
ਹੁੰਦੇ ਆਂ ਪੂਰੇ
ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਗ
ਇਹ ਗੀਤ ਸਾਦ-ਮੁਰਾਦਾ ਇਹੋ ਰੰਗ ਹੈ।ਬੰਦਾ ਸੁਣੇ ਤਾਂ ਇਸ਼ਕ 'ਚ ਤੁਰ ਜਾਵੇ।ਇਸ਼ਕ 'ਚ ਤੁਰੇ ਤਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਹੋ ਜਾਵੇ।ਨਿਰਾ ਪੁਰਾ ਅਫਸਾਨਾ, ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਗੀਤ,ਉਹਨਾਂ ਬੰਦਿਆਂ ਦਾ ਗੀਤ ਜੋ ਗੀਤ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦੇ !
ਅਖੀਰ 'ਤੇ
1977 ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸੁਰਮੀਤ ਮਾਵੀ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਹ ਬਹੁਤ ਬਾਕਮਾਲ ਹੈ।ਕੁਲ ਜਮ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿਨੇਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਕੋਈ ਕਹਾਣੀ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਤੁਰਦੀ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਉਹ ਕਹਾਣੀ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਤੱਕ ਜ਼ਰੂਰ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਬੇਜੋੜ ਨਮੂਨਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਡਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਕਰੋ ਪਰ ਸਵਾਰਥੀ ਅਤੇ ਰੁੱਖੇ ਨਾ ਹੋਵੋ।ਪੰਜ ਵਜੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਥਾਲੀਆਂ ਖੜਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਵੀ ਖ਼ਬਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਰਾਏ ਦਾ ਮਕਾਨ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਕੋਰੋਨਾ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇਹ ਦਇਆ ਨਾ ਗਵਾਓ।ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਲਈ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਨਾ ਹੋਣਾ ਪਵੇ। ਜੇ ਇੰਨੇ ਰੁੱਖੇ ਹੋਕੇ ਤੁਸੀਂ ਬੱਚ ਵੀ ਗਏ ਤਾਂ ਮਰਿਆ ਵਰਗੇ ਹੀ ਹੋ। ਬੰਦਾ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਦਾ ਹੈ। ਆਖਰ ਇਹ ਤੈਅ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਈਦਾ ਹੈ। ਛੇ ਦਿਨ ਕੰਮ 'ਤੇ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਐਤਵਾਰ ਛੁੱਟੀ ਕਰਨੀ ਹੈ।ਸਵੇਰੇ ਘਰ ਤੋਂ ਦਫ਼ਤਰ ਜਾਣਾ ਹੈ ।ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਘਰ ਆਉਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਚੱਲਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ। ਇੱਕ ਦਮ ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਭਿਆਸ ਜਦੋਂ ਇੱਕਲੱਖਤ ਖੜੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ ਚੇਤਨ ਅਚੇਤਨ ਤੌਰ ਤੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਕਰਫਿਊ ਦੀ ਫਿਤਰਤ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਇਹ ਕੋਈ ਪਹਿਲੀ ਮਹਾਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਉਹਨੂੰ ਹੀ ਯਾਦ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਆਉਣ ਵੇਲੇ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ।