ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ‘ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ’, ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ

ਜਲੰਧਰ: ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਹਰ ਸਾਲ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧਨਤੇਰਸ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ, ਗਵਰਧਨ ਪੂਜਾ, ਭਾਈ ਦੂਜ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਰਕਾ ਚਤੁਰਦਾਸ਼ੀ ਜਾਂ ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਰੂਪ ਚਤੁਰਦਾਸ਼ੀ ਜਾਂ ਚੌਦਾਸ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਵੀ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਦੀਵੇ, ਦੀਵੇ ਅਤੇ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਦੀਵਾਲੀ ਇਕ ਦਿਨ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਸ਼ਿਕ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰਹਿਣ ਲੱਗਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ
ਦੀਵਾਲੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਜਜੋਤਿਸ਼ਪੁਰ ਦੇ ਦੈਤਰਾਜ ਨਰਕਾਸੂਰ ਨੇ ਬੀਮਾਰ ਜਨਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ 16000 ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦੇਵੀ ਅਦਿੱਤੀ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੋਨੇ ਦੇ ਝੁਮਕੇ ਵੀ ਖੋਹ ਲਏ। ਅਦਿੱਤੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਘਟਨਾ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੱਤਿਆਭਾਮਾ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੀ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਹੋਈ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਰਾਕਸ਼ਸ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਕੈਦ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਵੀ ਅਦਿੱਤੀ ਦੇ ਕੀਮਤੀ ਝੁਮਕੇ ਵੀ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਦਿਨ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਦੀਵਾਲੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।

ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਰਕਾਸੂਰ ਦੀ ਮਾਂ ਭੂਦੇਵੀ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਦਿਨ ਸੋਗ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਕ ਜਸ਼ਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਕਥਾ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਰਾਜਾ ਬਾਲੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਇਕ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਉਤੇ ਤਿੰਨ ਪੈਰ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਦੋ ਕਦਮਾਂ 'ਚ ਮਾਪਿਆ ਅਤੇ ਤੀਸਰੇ ਪੜਾਅ 'ਚ ਰਾਜਾ ਬਾਲੀ ਦਾ ਸਿਰ ਮੰਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਰਾਜਾ ਬਾਲੀ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।