ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਿੱਖਿਆ ''ਚ ਜੁੜਿਆ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਇ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣਨਗੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣ
Tuesday, Nov 11, 2025 - 07:19 PM (IST)
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਕਿ "ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਖਾਵਾਂਗੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਊਣਾ ਵੀ ਸਿਖਾਵਾਂਗੇ," ਤਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਆਇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ - ਇਹ ਇੱਕ ਇਨਕਲਾਬ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਨਕਲਾਬ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਮਰਪਿਤ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਨੇ ਲੈਂਡ ਏ ਹੈਂਡ ਇੰਡੀਆ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲੱਖਾਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਸੋਚਦੇ ਸਨ, "ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਾਂਗਾ, ਪਰ ਅੱਗੇ ਕੀ?" ਹੁਣ ਜਵਾਬ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ: "ਹੁਣ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਤੁਸੀਂ ਹੁਨਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋਗੇ, ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਗੇ।" ਇਹ ਪਹਿਲ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦ ਅਤੇ ਹਰ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਮਾਣ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖੇਗਾ, ਵਧੇਗਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਵੀ ਬਣੇਗਾ।

ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਨੇ Lend A Hand India (LAHI) ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ (MoU) 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ (ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਸਕਿੱਲਜ਼) ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ "12ਵੀਂ ਪਾਸ" ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ - ਸਗੋਂ "12ਵੀਂ + ਹੁਨਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ" ਹੋਣਗੇ। ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਸਫਲਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ - ਇਹ ਸੂਬੇ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਰੱਕੀ ਵੱਲ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪੁਲ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਾਡਾ ਟੀਚਾ ਸਿਰਫ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਰ ਬੱਚਾ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ, ਹੁਨਰਮੰਦ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਸਾਡੀ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ।” ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲ ਉਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ: ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੁਨਰ ਸਿਖਾਉਣਾ। ਲੈਂਡ ਏ ਹੈਂਡ ਇੰਡੀਆ (LAHI) ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਨਰ-ਅਧਾਰਤ ਸਿੱਖਿਆ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੁਣ, ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਸਿਖਲਾਈ, ਉਪਕਰਣ, ਅਧਿਆਪਨ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਵਿਹਾਰਕ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਏਗੀ।
ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਰਾਹੀਂ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਕੂਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਗੇ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਿਅਤ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਹੁਨਰਮੰਦ, ਸਸ਼ਕਤ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਪਨੇ ਅਤੇ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। “ਹਰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੁਨਰ, ਹਰ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ—ਇਹ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਅਸਲ ਪੰਜਾਬ ਹੈ।” ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਵੈ-ਮਾਣ, ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵੱਲ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਹੁਨਰ ਵੀ ਸਿਖਾਏ ਜਾਣ। ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੁਨਰ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਮਿਲਣਗੇ - ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ। ਇਹ ਮਾਡਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਿਅਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਾਉਣ ਵੱਲ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਦਮ ਹੈ।
ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ, ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਹਰ ਚੁਣੌਤੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਵਚਨਬੱਧਤਾ 'ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰ ਬੱਚਾ ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨਾਲ, ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਛਾਪ ਛੱਡੇਗਾ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਅਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਠੋਸ ਕਦਮ ਚੁੱਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਜਵਲ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ।" ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਹਮਦਰਦ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹਰ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। "ਹਰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੁਨਰ, ਹਰ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ - ਇਹ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਹੈ।"
