ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜੀ ਉਦਯੋਗ : ਜੰਗ ਤੋਂ ਮੁਨਾਫਾ

ਜੰਗਾਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਬਾਹੀ ਅਤੇ ਦਰਦ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਬੜ੍ਹਾਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜੀ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ (ਦਿ ਅਮੈਰੀਕਨ ਮਿਲਿਟਰੀ- ਇੰਡਸਟ੍ਰੀਅਲ ਕੰਪਲੈਕਸ) ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਵਿਚ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜੰਗ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਲਾਮਬੰਦੀ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ’ਚ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਵਿਸ਼ਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਭਰਿਆ। ਬੋਇੰਗ, ਲਾਕਹੀਡ ਮਾਰਟਿਨ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੰਗ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਅਟੁੱਟ ਅੰਗ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂ-ਸਿਅਾਸੀ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ।

ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿਚਕਾਰ ਠੰਢੀ ਜੰਗ ਨੇ ਇਕ ਸਥਾਈ ਫੌਜੀ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਅਰਸੇ ਨੇ ਇਕ ਸਥਾਈ ਹਥਿਆਰ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ ਫੌਜੀ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ।

ਯੂ. ਐੱਸ. ਗਲੋਬਲ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਰਾਹੀਂ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਵੀਂ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਫੌਜੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ਜੋ ਨਿਰੰਤਰ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਰੀਆਈ ਜੰਗ (1950-1953) ਠੰਢੀ ਜੰਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਫੌਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਜੰਗ ਨੇ ਇਕ ਪੈਟਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਫੌਜੀ ਸੰਘਰਸ਼, ਜੋ ਅਕਸਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਲੜਾਈਆਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।

ਵੀਅਤਨਾਮ ਜੰਗ (1955-1975) ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਮਰੀਕੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਜੰਗ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ ਪਰ ਬੇਅੰਤ ਮਨੁੱਖੀ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਗੜਬੜ ਦੀ ਕੀਮਤ ’ਤੇ।

ਠੰਢੀ ਜੰਗ ਯੁੱਗ : ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫਾਖੋਰੀ। ਠੰਢੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੱਕ ਕਈ ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਜੰਗਾਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਕਿਊਬਾ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸੰਕਟ, ਸੂਰਾਂ ਦੀ ਖਾੜੀ (ਦਿ ਬੇਅ ਆਫ ਪਿਗਸ) ਦੇ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਕਮਿਊਨਿਸਟ-ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ਨੇ ਸੋਵੀਅਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ।

ਹਰੇਕ ਟਕਰਾਅ ਨੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਚ ਵਧੇ ਹੋਏ ਫੌਜੀ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਨਿਰੰਤਰ ਮੁਨਾਫੇ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਸੀ, ਜੋ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਨ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।

ਇਸ ਮਿਆਦ ਵਿਚ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਸਟੀਲਥ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਅਮਰੀਕੀ ਟੈਕਸਦਾਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਠੰਢੀ ਜੰਗ ਦੇ ਅੰਤ ਨੇ ਫੌਜੀ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਨਵੇਂ ਖਤਰੇ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਅਤੇ ਕੈਂਪਸ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਢਲ ਗਿਆ।

ਖਾੜੀ ਜੰਗ (1990-1991) ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਰੱਖਿਆ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਜੰਗ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਇਆ, ਸ਼ੁੱਧਤਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਜੰਗ ਸਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉੱਨਤ ਲੜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਤੱਕ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ।

11 ਸਤੰਬਰ, 2001 ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ, ਇਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਿਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ’ਤੇ ਫੌਜੀ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀ ਪਕੜ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕੀਤਾ।

ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਰੱਖਿਆ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿਚ ਨਾਟਕੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ’ਚ ਹੈਲੀਬਰਟਨ ਅਤੇ ਬਲੈਕਵਾਟਰ (ਹੁਣ ਅਕੈਡਮੀ) ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦੇ ਠੇਕੇ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ।

ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ, ਫੌਜੀ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਖਿਲਾਫ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕੀ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ’ਚ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਹਮਾਇਤ ਨਾਲ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਲੋਂ ਈਰਾਨ ਵਿਚ ਸਾਬਕਾ ਫਿਲਸਤੀਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਇਸਮਾਈਲ ਹਨੀਹ ਦੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਹੋਈ ਹੱਤਿਆ, ਫੌਜੀ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜੀ ਨਿਰਮਾਣ, ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੂ-ਸਿਅਾਸੀ ਜੰਗੀ ਅਭਿਆਸ ਅਕਸਰ ਦੋਹਰੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ-ਰਣਨੀਤਕ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਨਿਰੰਤਰ ਮੁਨਾਫੇ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ।

ਸੰਥੋਸ਼ ਮੈਥਿਊ