ਭਾਜਪਾ ਦੀ ''ਫ੍ਰੀ ਇਨਕਮਿੰਗ'' ਪਾਲਿਸੀ ਬਰਕਰਾਰ

30 ਮਾਰਚ, 2014 ਨੂੰ ਜਦ ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਦ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਐਲਾਨ ਲਈ ਭਾਰੀ ਤਾੜੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਨੂੰ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਅੰਦਰ ਜੇਲ ਭੇਜ ਦੇਣਗੇ। 2024 ’ਚ ਜਦ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣਾ ਤੀਜਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਚਵਾਨ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਹੁ-ਪ੍ਰਚਾਰਿਤ ਵ੍ਹਾਈਟ ਪੇਪਰ ’ਚ ਆਦਰਸ਼ ਘਪਲੇ ’ਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਫਿਰ ਤੋਂ ਖੁਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਦੇਖਿਆ।

ਨਾਂਦੇੜ ’ਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਘਪਲੇ ’ਚ ਆਪਣੀ ਕਥਿਤ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਸੰਸਦ ’ਚ ਆਉਣ ਦੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ 4 ਦਿਨ ਪਿੱਛੋਂ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਭਾਜਪਾ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਨੀਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਭੋਪਾਲ ’ਚ ਪਾਰਟੀ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ, ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਕਾਂਪਾ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ’ਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਸਹਿਕਾਰੀ ਬੈਂਕ ਘਪਲੇ, ਸਿੰਚਾਈ ਘਪਲੇ ਅਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਖੋਦਾਈ ਘਪਲੇ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੁਕਰਮਾਂ ’ਚ 70,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਘਪਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਸੀ। ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਪਲਿਆਂ ’ਚ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਇਆ, ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਧਨੰਤਰ ਦੇਵੇਂਦਰ ਫੜਨਵੀਸ ਨਾਲ ਉਪ-ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। ਭਾਜਪਾ ਦੀ ‘ਫ੍ਰੀ ਇਨਕਮਿੰਗ’ ਨੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀਆਂ ਸੂਬੇ ਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਮੰਤਵ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ’ਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਆਗਾਮੀ ਸੰਸਦੀ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਮਿਸ਼ਨ 400 ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਭਾਜਪਾ ਵੱਲੋਂ ਦਾਗੀ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਬੇਧੜਕ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨਾ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਬਾਰੇ ਕਿੰਨੇ ਬੇਯਕੀਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿਰਾਸ਼ਤਾ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਹਿੰਦੀ ਪੱਟੀ ’ਚ ਚੋਟੀ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਪਿੱਛੋਂ, ਭਾਜਪਾ ਲਈ 2 ਸੂਬੇ ਅਹਿਮ ਹਨ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੜੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ, ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਐੱਨ. ਸੀ. ਪੀ. ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੂਬੇ ’ਚ 3 ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ। ਜੇ ਇਕ ਸਰਵੇਖਣ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਫਲ ਊਧਵ ਠਾਕਰੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਬਚੀ ਹੋਈ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ’ਚ ਪੁਰਾਣੇ ਮਰਾਠਾ ਯੁੱਧ ਦੇ ਘੋੜੇ, ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਰਾਕਾਂਪਾ ਕਈਆਂ ਨਾਲ ਚੱਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। 25 ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2019 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਭਾਜਪਾ-ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਗੱਠਜੋੜ ਨੇ 48 ’ਚੋਂ 41 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ’ਚ ਭਾਜਪਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਿੰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ’ਚ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 48 ਸੀਟਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪਿੱਛੋਂ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 80 ਸੀਟਾਂ ਹਨ। ਪੱਛਮੀ ਸੂਬਾ 2019 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਮ ’ਤੇ ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ’ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ। ਕਾਂਗਰਸ ਵੱਲੋਂ ਬਾਅਦ ’ਚ ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਰਾਕਾਂਪਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨੇ ਭਗਵਾ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਦੋਤਰਫਾ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਨੀਤੀ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਰਾਕਾਂਪਾ ਨੂੰ ਵੰਡੇ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਸੀਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰ ਕੇ ਭਾਜਪਾ ਹੁਣ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਬਰਾਮਦ ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ’ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਛਾਪ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਮਰਾਠਾ ਹਨ-ਨਾਰਾਇਣ ਰਾਣੇ, ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚੇ ਪਾਟਿਲ, ਹਰਸ਼ਵਰਧਨ ਪੰਤ ਆਦਿ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ-ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਵਰਗੇ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ’ਚੋਂ ਮਰਾਠਾ ਵੋਟਾਂ ਲਈ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਭਾਲ ਦਾ ਇਕ ਠੋਸ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਮਰਾਠਾ ਆਗੂ ਦੀ ਘਾਾਟ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਪੱਛਮੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਮਰਾਠਵਾੜਾ ’ਚ ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਖੇਤਰ ਲਈ ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਉਮੀਦਾਂ ਹਨ ਜਦਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਬਾਅਦ ’ਚ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਗੇ ਜਿੱਥੇ ਭਾਜਪਾ ਮਰਹੂਮ ਗੋਪੀਨਾਥ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਯੋਗ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲੱਭਣ ’ਚ ਅਸਮਰੱਥ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਜੋ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਦੇ ਚੋਣ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਬੀੜ ’ਚੋਂ ਸਨ। ਨਾਂਦੇੜ ’ਚ 3 ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਹਨ-ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਧੀਆਂ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਇਕ ਡਾਕਟਰ ਤੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਪੰਕਜਾ, ਇਕ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਧਨੰਜੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ’ਚ ਰਹਿਣ ਪਿੱਛੋਂ ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਇਆ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਜਿਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਸੀ। 2014 ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਹਾਂਤ ਪਿੱਛੋਂ ਭਾਜਪਾ ਇਸ ਖੇਤਰ ’ਚ ਇਕ ਦਮਦਾਰ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਭਾਲ ’ਚ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਮਰਹੂਮ ਸ਼ੰਕਰਰਾਵ ਚਵਾਨ ਵਾਂਗ, ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਇਕ ਮਕਬੂਲ ਆਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹਨ। ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਾਈਕਮਾਨ ਦੇ ਆਦਮੀ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ੰਕਰਰਾਵ ਚਵਾਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਾਤਮਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਲਈ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹਾਈਕਮਾਨ ਅਧੀਨ ਸਨ ਅਤੇ ਸਵ. ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਖਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤੇ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਦਰਸ਼ ਘਪਲੇ ’ਚ ਹਿਜੋਲੇ, ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਮੀਨ ਰਿਜ਼ਰਵ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂਆਂ ਤੇ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੜੱਪ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਕੰਮ ਆਇਆ। ਇਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਲੁਭਾਉਣ’ ਲਈ ਇਕ ਯੰਤਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਕ ਮਰਾਠਾ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਭਾਲ ’ਚ ਸਨ। ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਏਕਨਾਥ ਸ਼ਿੰਦੇ ਜੋ ਇਕ ਮਰਾਠਾ ਵੀ ਹਨ, ਨੂੰ ਮਰਾਠਾ ਰਾਖਵੇਂਕਰਨ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ’ਤੇ ਮੋਰਚਾ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਵੇਂਦਰ ਫੜਨਵੀਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਦਰਸ਼ ਘਪਲੇ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਜਿਊਂਦੇ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਦੇ ਇਸਤਗਾਸਾ ਪੱਖ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਘਪਲੇ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਚਵਾਨ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਲਟਕਾਈ ਰੱਖੀ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਆਂਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਆਵੇ।

ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਚਵਾਨ ਦਾ ਭਾਜਪਾ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਮਹਿਜ਼ ਰਸਮੀ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਅਸ਼ੋਕ ਚਵਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਸਿਆਸੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਇੰਝ ਕਹੀਏ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਸ਼ਾਇਦ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਬਾਹੂਬਲ ਦਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। 

ਗਿਰੀਸ਼ ਕੁਬੇਰ