ਛਿੱਕਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਉਂ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅੱਖਾਂ? ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਇਸਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਕਾਰਨ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਛਿੱਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ — ਕਈ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਚਾਹੁਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਹ ਰੋਕਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਛਿੱਕ ਆਉਣ 'ਤੇ ਬੰਦ ਕਿਉਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ? ਕੀ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਆਦਤ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪਿੱਛੇ ਕੋਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨ ਹੈ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸਦੇ ਪਿਛਲੇ ਤਰਕ ਅਤੇ ਤੱਥ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਦਿਲਜੀਤ ਦੋਸਾਂਝ ਨੇ ਫਿਲਮ 'ਸਰਦਾਰ ਜੀ 3' ਸਬੰਧੀ ਲਿਆ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲਾ, ਕਰ'ਤਾ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ

ਛਿੱਕਣਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਛਿੱਕ ਆਉਣਾ ਇੱਕ ਰਿਫਲੈਕਸ (reflex) ਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਧੂੜ ਦੇ ਕਣ ਜਾਂ ਇਰੀਟੇਸ਼ਨ ਹੋਵੇ।  ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਛਿੱਕਣ ਵਾਲਾ ਕੇਂਦਰ (sneeze center) ਐਕਟਿਵ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਿਉਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?

1. ਰਿਫਲੈਕਸ ਕਾਰਵਾਈ (Reflex Action)

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਚਮਚਾ ਗਰਮ ਹੋਣ 'ਤੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੋਣਾ ਵੀ ਇੱਕ uncontrolled ਰਿਫਲੈਕਸ ਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਛਿੱਕ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਚਿਹਰੇ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ (facial nerves) ਐਕਟਿਵ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਸਿਗਨਲ ਭੇਜਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਦਾਕਾਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ, ਬਲੱਡ ਟੈਸਟ 'ਚ ਹੋਇਆ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ

2. ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਬਾਅ ਤੋਂ ਬਚਾਅ

ਛਿੱਕਦੇ ਸਮੇਂ ਨੱਕ, ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਦਬਾਅ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

3. ਅੱਖਾਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ — ਇੱਕ ਮਿਥ

ਕਈ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਛਿੱਕਦੇ ਹੋਏ ਅੱਖਾਂ ਨਾ ਬੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ (myth) ਹੈ। ਅਸਲ 'ਚ ਅਜਿਹਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਰਿਫਲੈਕਸ ਕਾਰਨ ਅੱਖਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸਾਵਧਾਨ! ਕਿਤੇ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ AirPods ਦੀ ਇੰਝ ਵਰਤੋਂ, ਮੇਕਅੱਪ Artist ਨੂੰ ਕੰਨ 'ਚ ਲਵਾਉਣੇ ਪਏ ਇੰਜੈਕਸ਼ਨ

ਕਦੇ-ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ?

ਹਾਂ, ਕੁਝ ਵਿਲੱਖਣ ਹਾਲਾਤਾਂ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਛਿੱਕਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾ ਬੰਦ ਹੋਣ। ਪਰ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਰਿਫਲੈਕਸ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਛਿੱਕਦੇ ਹੋਏ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੋਣਾ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (self-defense mechanism) ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਨਰਵ ਸਿਸਟਮ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਜਵਾਬ ਹੈ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਅ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: 'ਦੇਸ਼ ਪਹਿਲਾਂ...'; ਮੀਕਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਿਲਜੀਤ ਦੋਸਾਂਝ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ 'Fake Singer'

ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en

For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8