ਕਿੰਨਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਰਾਵਲੀ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ ਇਸਦਾ ਨਾਮ? ਜਾਣੋ ਇਸਦੀ ਅਣਕਹੀ ਕਹਾਣੀ

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ: ਭਾਰਤ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਅਰਾਵਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਜੂਬਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅਰਬਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਇਸ ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਵਿਗਿਆਨਕ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਰਹੱਸ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਅਰਾਵਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਹੱਤਤਾ
ਅਰਾਵਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਪ੍ਰੋਟੇਰੋਜ਼ੋਇਕ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਲਗਭਗ 2.5 ਤੋਂ 3.2 ਅਰਬ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ। ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮੋੜੇ ਹੋਏ ਪਹਾੜ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿਮਾਲਿਆ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮੋੜੇ ਹੋਏ ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਰਾਵਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ
ਅਰਾਵਲੀ ਨਾਮ ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦਾਂ, "ਆਰਾ" ਤੇ "ਵਾਲੀ" ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਰਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪਹਾੜੀ ਚੋਟੀਆਂ, ਅਤੇ ਵਲੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਲੜੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਅਰਾਵਲੀ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਚੋਟੀਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ"। ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਅਰਬੁਦਾਚਲ ਜਾਂ ਆਡਵਾਲਾ ਪਹਾੜਾਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਦੇਵੀ ਅਰਬੁਦਾ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਮਹੱਤਵ
ਅਰਾਵਲੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਕੰਧ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਦੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੂਣੀ ਅਤੇ ਬਨਾਸ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਲੜੀ ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਭੂਗੋਲਿਕ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਸੰਪੰਨਤਾ
ਅਰਾਵਲੀ ਲੜੀ ਲਗਭਗ 670-692 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਪਾਲਨਪੁਰ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੰਡਾਰ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸੰਗਮਰਮਰ, ਜ਼ਿੰਕ, ਤਾਂਬਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਣਿਜ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਣਿਜ ਸੰਪੰਨਤਾ ਖੇਤਰੀ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ
ਅਰਾਵਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਤੇ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ ਅਰਬੁਦਾਚਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਾਵਲੀ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਬਣਤਰ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।