ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚ ਦੂਰੀਆਂ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ‘ਚੁੱਪ’, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣਾ ਵੀ ਰੱਖੋ ਪੱਖ

ਵੈੱਬ ਡੈਸਕ - ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ, ਇਕ ਰਾਤ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਝਗੜਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ ਗੁੱਸੇ ’ਚ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ। 43 ਸਾਲਾ ਲੌਰਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ "ਇਸ ਚੁੱਪੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਧਰੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।’’ ਲੌਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਟੌਮ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੜਾਈ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਇਕ ਨਾ ਸੁਣੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਕੰਮ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੌਰਾ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਦਫਤਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਹਫ਼ਤਾ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਪਰਫਿਊਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ, ਪ੍ਰੋ. ਕਿਪਲਿੰਗ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਇਲਾਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ’ਚ ਤਣਾਅ, ਡਰ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸ਼ੱਕ ਵਧਦਾ ਹੈ; ਰਿਸ਼ਤਾ ਵੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੋ...

ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ
- ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚ ਅੰਤਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਦਾ ਵਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚੁੱਪ ਇਲਾਜ ਅਸਲ ’ਚ ਇਕ ਸਜ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੂਜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਡਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਚਿੰਤਤ ਅਤੇ ਇਕੱਲਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਗੇਲ ਕਹਿਦੀ ਹੈ,‘‘ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰੁਕ ਗਿਆ ਹੋਵੇ,।’’ ਮਾਪੇ, ਦੋਸਤ, ਭੈਣ-ਭਰਾ ਜਾਂ ਸਾਥੀ ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ। ਕੇਵਲ ਤਦ ਹੀ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾ ਸਕਾਂਗੇ।

ਟਾਈਮਆਊਟ ਲਓ
- ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗੁੱਸੇ ’ਚ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ 'ਟਾਈਮਆਊਟ' ਲਓ। ਡਾਕਟਰ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਦੱਸੋ, 'ਮੈਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।' ਅਸੀਂ ਇਕ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਇਸ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ। ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਅਸਪਸ਼ਟਤਾ ਹੀ ਚੁੱਪ ਇਲਾਜ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਸਮਾਂਹੱਦ ਕਰੋ ਤੈਅ
- ਡਾਕਟਰ ਇਸ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ "ਸ਼ੋਰ ਵਾਲੀ ਚੁੱਪ" ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਵੋ। ਇਹ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ’ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।

ਆਪਣੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਸਮਝੋ
- ਜਦੋਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਤੱਕ ਵਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਓਹੀਓ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, 'ਇਹ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰੋ।' ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੋ। ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।

ਬਿਨਾਂ ਕਸੂਰ ਦੇ ਕਰੋ ਗੱਲ ਸਾਂਝੀ
- ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰੀਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘‘'ਚੁੱਪ ਇਲਾਜ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਇਸਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਹੈ।’’ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਦੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ’ਚ, ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਚੁੱਪ ਨਾ ਬੈਠੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਦਮ ਸਹੀ ਸੀ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦੋਸ਼ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ।  

ਖੁਦ ਥੈਰੇਪੀ ਲਓ
- ਅਕਸਰ, ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਅਨੁਸਾਰ, ‘ਜੇਕਰ ਆਮ ਉਪਾਅ ਬੇਅਸਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਮਦਦ ਲਓ।’ ਜੇਕਰ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਖੁਦ ਥੈਰੇਪੀ ਲਓ। ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ’ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਤਾਕਤ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੂਜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇ 'ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ।