Navratri 2020: 17 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਗੇ ਨਰਾਤੇ, ਜਾਣੋ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ, ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ ਤੇ ਮਹੱਤਵ

ਜਲੰਧਰ (ਬਿਊਰੋ) - ਅਧਿਕ ਮਾਸ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਾਲ ਨਰਾਤੇ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 17 ਅਕਤੂਬਰ 2020 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਪੰਚਾਂਗ ਮੁਤਾਬਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਯੋਗ 19 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਸੰਯੋਗ ਸਾਲ 2001 ਵਿਚ ਵੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੰਚਾਂਗ ਮੁਤਾਬਕ ਅੱਸੂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਨਰਾਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਸਾਲ ਅਧਿਕ ਮਾਸ ਭਾਵ ਮਲਮਾਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਭਾਵ 17 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਆਏਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਨਰਾਤੇ ਇਸ ਸਾਲ 17 ਅਕਤੂਬਰ 2020 ਤੋਂ 25 ਅਕਤੂਬਰ 2020 ਤੱਕ ਮਨਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਵਾਰ ਨਰਾਤਿਆਂ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਯੋਗ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸਾਰੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਰਾਤਿਆਂ 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲਾਮਾਸ ਵਿਚ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਲਾਮਾਸ ਵਿਚ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਨਵੀਂਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ, ਮੁੰਡਨ ਕੰਮ, ਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਸ਼ੁੱਭ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਵਿਆਹ ਸਿਰਫ ਦੇਵਵਾਥਨੀ ਅਕਾਦਸ਼ੀ ਦੀ ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਨਰਾਤਿਆਂ ਵਿਚ ਦੇਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਨਰਾਤਿਆਂ ਮੌਕੇ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ
ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅੱਸੂ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਪਦਾ ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ 17 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰੇ 6.23 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10: 12 ਵਜੇ ਤਕ ਹੈ।

ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਤਾਰੀਕ ਅਨੁਸਾਰ ਪੂਜਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋਵੇਗਾ
17 ਅਕਤੂਬਰ: ਪ੍ਰਤਿਪਦਾ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ
18 ਅਕਤੂਬਰ: ਦੂਜਾ ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਾਚਾਰਿਨੀ ਪੂਜਾ
19 ਅਕਤੂਬਰ: ਤੀਸਰੀ ਮਾਤਾ ਚੰਦਰਘੰਟਾ ਪੂਜਾ
20 ਅਕਤੂਬਰ: ਚਤੁਰਥੀ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮੰਦਾ ਪੂਜਾ
21 ਅਕਤੂਬਰ: ਪੰਚਮੀ ਮਾਂ ਸਕੰਦਮਾਤਾ ਪੂਜਾ
22 ਅਕਤੂਬਰ: ਸ਼ਾਸ਼ਥੀ ਮਾਂ ਕਤਿਆਯਨੀ ਪੂਜਾ
23 ਅਕਤੂਬਰ: ਸਪਤਾਮੀ ਮਾਂ ਕਲਰਾਤਰੀ ਪੂਜਾ
24 ਅਕਤੂਬਰ: ਅਸ਼ਟਮੀ ਮਾਂ ਮਹਾਗੌਰੀ ਦੁਰਗਾ ਮਹਾਨੌਮੀ ਪੂਜਾ ਦੁਰਗਾ ਮਹਾਂ ਅਸ਼ਟਮੀ ਪੂਜਾ
25 ਅਕਤੂਬਰ: ਨੌਮੀ ਮਾਂ ਸਿੱਧਦਾਤਰੀ ਵਿਜੇ ਦਸਮੀ

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਲਈ ਨਰਾਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ੁਭ ਅਵਸਰ 'ਤੇ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ 9 ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਵੇਦਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਇਕ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਸੁਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਮਾਤਾ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨੌ ਰੂਪ ਕੀ ਹਨ: -
1. ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ
2. ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਾਚਾਰਿਨੀ
3. ਮਾਂ ਚੰਦਰਘੰਟਾ
4. ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮੰਦਾ
5. ਮਾਂ ਸਕੰਦ ਮਾਤਾ
6. ਮਾਂ ਕਤਿਆਯਨੀ
7. ਮਾਂ ਕਲਰਾਤਰੀ
8. ਮਾਂ ਮਹਾਗੌਰੀ
9. ਮਾਤਾ ਸਿਧੀਦਾਤਰੀ

ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਜੇ ਅਸੀਂ ਨਰਾਤਾ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸੰਧੀ ਨੂੰ ਤੋੜਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਬਦ 'ਨਵ' ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਸ਼ਬਦ 'ਨਾਈਟ' ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਨੌ ਰਾਤ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ, ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਰਾਤਿਆਂ ਤਿਉਹਾਰ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਾਤਾ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨੌਂ ਦਿਨ ਦੇ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਾਬ, ਮੀਟ, ਪਿਆਜ਼, ਲੱਸਣ ਆਦਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਨੂੰ ਵਿਜੇਦਸ਼ਾਮੀ ਜਾਂ ਦੁਸਹਿਰੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੇ ਰਾਵਣ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਲੰਕਾ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।

ਨਰਾਤਿਆਂ ਲਈ ਪੂਜਾ ਸਮੱਗਰੀ
● ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਤਸਵੀਰ
● ਲਾਲ ਚੁੰਨੀ
● ਅੰਬ ਦੇ ਪੱਤੇ
● ਚਾਵਲ
● ਦੁਰਗਾ ਸਪਸ਼ਟਤੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ
● ਲਾਲ ਕਾਲਵਾ
● ਗੰਗਾ ਦਾ ਪਾਣੀ
● ਚੰਦਨ
● ਨਾਰੀਅਲ
● ਕਪੂਰ
● ਜੌ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ
● ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਘੜਾ
● ਗੁਲਾਲ
● ਸੁਪਾਰੀ
● ਪਾਨ ਦੇ ਪੱਤੇ
● ਇਲਾਇਚੀ

ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ
. ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠੋ ਅਤੇ ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ।
. ਉਪਰੋਕਤ ਪੂਜਾ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰੋ।
. ਪੂਜਾ ਦੀ ਥਾਲੀ ਨੂੰ ਸਜਾਓ।

ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੱਖੋ
. ਜੌਂ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘੜੇ ਵਿਚ ਬੀਜੋ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਵਮੀ ਤਕ ਪਾਣੀ ਛਿੜਕੋ।
. ਪੂਰੀ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੋ। ਇਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੰਗਾ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜਲ ਨੂੰ ਭਰੋ, ਇਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਅੰਬ ਦੇ ਪੱਤੇ ਲਗਾਓ ਅਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਨੂੰ ਉਪਰ ਰੱਖੋ। ਕਲਸ਼ ਨੂੰ ਲਾਲ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਲਪੇਟੋ ।