ਨਾਸਾ ਦੇ ਮੰਗਲ ਉੱਪਰ ਪਹੁੰਚੇ ਰੋਵਰ ਬਾਰੇ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ

Friday, Feb 19, 2021 - 11:49 AM (IST)

ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਨਾਸਾ ਦਾ ਪਰਜ਼ੈਵਰੈਂਸ ਰੋਵਰ (ਘੁਮੰਤੂ) ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ਉਤਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਸੱਤ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗੇ ਹਨ।

ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਰੋਵਰ ਨੇ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਛੋਹਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਈ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਖੀਵੇ ਹੋ ਉੱਠੇ।

Click here to see the BBC interactive

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ

ਇਹ ਰੋਵਰ (ਘੁਮੰਤੂ) ਹੁਣ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏਗਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਕਿਸੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰੇਗਾ।

ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਜ਼ੈਰੋ ''ਤੇ ਖਰਬਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਝੀਲ ਸੀ। (ਅਤੇ) ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਰੋਵਰ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ-

ਰੋਵਰ ਕਰੇਗਾ ਕੀ?

ਇਹ ਘੁਮੰਤੂ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ਕਿਸੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਸੂਖਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਲ 1970 ਦੇ ਵਾਈਕਿੰਗ ਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ''ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ'' (biosignatures) ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ''ਤੇ ਤਲਾਸ਼ਣ ਦਾ ਨਾਸਾ ਵੱਲੋਂ ਪਹਿਲਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ।

ਰੋਵਰ ਉੱਥੋਂ ਪੱਥਰ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਟਿਊਬਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਮੰਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਇਸ ਰਾਹਾਂ ਨਾਸਾ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮੰਗਲ ਤੇ ਇਨਸਾਨ ਭੇਜਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਆਕਸੀਜ਼ਨ ਗੈਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਅਧਿਐਨ ਕਰੇਗਾ। ਆਕਸੀਜ਼ਨ ਰਾਕਟਾਂ ਦੇ ਬਲਣ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਰੋਵਰ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਵੀ ਉਡਾਏਗਾ। ਅਜਿਹਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਕੀ ਉੱਥੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਸੰਭਵ ਹਨ।

ਰੋਵਰ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਜਿੰਨਾ ਅਰਸਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏਗਾ। ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਲ ਧਰਤੀ ਦੇ 687 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਵੀਡੀਓ: ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਲਿਆਓ ਆਪਣੀ ਹੋਮ ਸਕਰੀਨ ’ਤੇ

https://www.youtube.com/watch?v=xWw19z7Edrs

ਰੋਵਰ ਦਾ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਮੰਗਲ ਤੱਕ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਬਾਰੇ

ਪਰਜ਼ੈਵਰੈਂਸ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 30 ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਫਲੋਰਿਡਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੇਪ ਕਨੇਵਰਲ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 470 ਮੀਲ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸ ਐਰੋਸ਼ੈਲ ਵਿੱਚ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਹਵਾ ਦੇ ਘਰਸ਼ਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਇਸ ਦਾ ਬਚਾਅ ਹੋ ਸਕੇ।

ਇਸ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹੀਟਸ਼ੀਲਡ 2,100 ਸੈਲਸੀਅਸ (3,800F) ਤੱਕ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਸਹਿਣ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਐਰੋਸ਼ੈਲ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਵੱਲ ਸੁੱਟਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਤੈਅ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਉਤਰ ਸਕੇ।

ਖੋਜ ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਗਾ?

ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜੇਜ਼ੈਰੋ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਡੇਲਟਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸਾਇੰਸਦਾਨਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਨਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਟੱਬ ਵਰਗੇ ਕਾਰਬੋਨੇਟ ਖਣਿਜ ਵੀ ਦੇਖੇ ਹਨ। ਇਥੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਜਿਹੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਅਤੇ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਹੋਣਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸੂਹ ਲਾਈ ਜਾ ਸਕੇ।

ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਉਪ ਸਾਇੰਸਦਾਨ ਕੇਟੀ ਸਟੈਕ ਮੈਰਗਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਉੱਥੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋਣਗੇ। (ਪਰ) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਧਰਤੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਸਕੇਗੀ।

ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਪੱਥਰ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਉੱਪਰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਉੱਥੇ ਸੂਖਮ (ਮਾਈਕ੍ਰੋਬਾਇਔਲੋਜੀਕਲ) ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਕੀ ਕਰੇਗਾ?

ਇਹ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ 1.8 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਜ਼ਨੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਭੇਜਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਹੈ। ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖਿੱਚ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਸੰਘਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਦੋ ਪੱਖਿਆਂ ਵਾਲਾ ਇਹ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਮੰਗਲ ਦੀ ਸਤਹਿ ਦੀਆਂ 13 ਮੈਗਾ ਪਿਕਸਲ ਦੇ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਰੰਗੀਨ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਵੇਗਾ। ਤੁਹਾਡਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਸਹੀ ਹੈ ਇਹ ਉਹੀ ਕੈਮਰਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰਾਟਫੋਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ।

ਉਡਾਣ ਭਰ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਘੁਮੰਤੂ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਉਪਯੋਗੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨੀ ਘੁਮੰਤੂਆਂ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।