ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

08/26/2019 10:19:56 AM

ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

"ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕੇ"

ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

'ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ' ਦਾ ਫੁਰਨਾ ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਹੁਣਾਂ ਲਈ ਸਬੱਬੀ ਆਇਆ ਸੀ।ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਹੁਣਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਸਿੱਖ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ।ਉਹ ਜਦੋਂ 'ਲੋਸਟ ਹੈਰੀਟੇਜ-ਦੀ ਸਿੱਖ ਲੈਗੇਸੀ ਇਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ' ਦਾ ਕਾਰਜ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਇਹਦੇ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਉਹ ਖਾਸ ਹਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਂਦੇ ਗਏ।ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵੀਡੀਓ ਵੇਖੀਆਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ 'ਚ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ।ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਵਿਰਾਸਤਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦੀ ਸੀ।ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੜੀਬੱਧ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ 'ਪੀਰਿੰਗ ਸੋਲ' (ਅਧਿਆਤਮਕ ਅਹਿਸਾਸ) ਅਤੇ 'ਪੀਰਿੰਗ ਵਾਰੀਅਰ' (ਜੰਗਜੂ ਅਹਿਸਾਸ) ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ।ਇਹਨਾਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਨਵੰਬਰ 2108 'ਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿੱਖ ਆਰਟ ਫੈਸਟੀਵਲ 'ਚ ਪਰਦਾਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ,ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਲੰਮੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁਣ ਇਹ ਗੱਲ ਤੁਰ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣ ਅੱਗੇ ਕੀ ? ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਹੁਣਾਂ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਖ਼ੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਉਲੀਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਉਲੀਕੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਕਾਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਰਾਸਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਇਸ ਨੂੰ 'ਡੀਵਾਈਨ ਇੰਟਰਵੈਨਸ਼ਨ' ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।ਉਹਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਸਿਰਫ ਧਾਰਮਿਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਇਸ 'ਚ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ,ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਫ਼ਰ ਹੈ ਜੀਹਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਸਾਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।ਸੋ ਹੁਣ ਤੈਅ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਸਫ਼ਰ 'ਤੇ ਤੁਰਿਆ ਜਾਵੇ।ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਜਣ ਮਦਦ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ।ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਸੀ ਕਿਉਂ ਕਿ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿਰਫ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਂ ਭਾਰਤ 'ਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਬਾਹਰ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਘੁੰਮੇ ਹਨ।ਇਹ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।ਇਸ 'ਚ ਕਥਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਜੋ ਅਸੀਂ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਮਿਲਣੀ ਹੈ।ਅਸੀਂ ਇਸੇ 'ਨੈਰੇਟਿਵ' 'ਚੋਂ ਉਹ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਸੁਚੱਜਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੋਵੇ।

ਐਲੇਗਰੀ-ਏ ਟੈਪਸਟ੍ਰੀ ਆਫ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ'ਜ਼ ਟਰੈਵਲਜ਼

ਜਦੋਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਇਸ ਰੂਪ 'ਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। 15ਵੀਂ ਸਦੀਂ ਦਾ ਦੌਰ ਸੀ।ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਰਕ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਹਿੰਦੂ ਸਨ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ,ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਕੁੱਲ ਹਯਾਤੀ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਰਾਗਾਂ 'ਚ ਬਾਣੀ ਰਚਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ,ਕਬੀਲਿਆਂ,ਵੱਖ ਵੱਖ ਕੌਮਾਂ,ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ 4 ਉਦਾਸੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਉਹਨਾਂ ਜੋ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਗਾਹਿਆ ਹੈ ਹੁਣ 9 ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਤਿੱਬਤ, ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਚੀਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ, ਸਾਉਦੀ ਅਰਬ, ਇਰਾਕ, ਇਰਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਜਹੇ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਹੈ।

ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਰਵਾਇਤਾਂ ਹਨ। 15ਵੀਂ-16ਵੀਂ ਸਦੀ 'ਚ ਮੌਖਿਕ ਰਵਾਇਤ ਮਾਰਫਤ ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੁਰਦੀਆਂ ਰਹੀ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ 17 ਸਦੀ 'ਚ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਜਨਮਸਾਖੀਆਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।ਅਸੀਂ ਭਾਈ ਬਾਲੇ ਦੀ ਸਾਖੀ,ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਤੋਂ ਮਿਹਰਬਾਨ,ਮਹਿਮਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਾਖੀ ਪ੍ਰਪੰਰਾ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਗਏ। ਹੁਣ 21ਵੀਂ  ਸਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਜ਼ੁਅਲ ਜ਼ਰੀਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਸੀਂ 9 ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿਹਬ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਦੇਵਾਂਗੇ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖੀਏ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ,ਪੰਜਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 45 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਦੋ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸਹਿਚਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਵਸ਼ 'ਚ ਸੂਫ਼ੀ ਦਰਗਾਹਾਂ ਹਨ,ਮੰਦਰ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਦਾਸੀਆਂ ਵੇਲੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੁੜਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਰਾਹਵਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਾਖੀ ਪ੍ਰਪੰਰਾ ਤੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਹੋ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ।ਇਹ ਵੱਡਾ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ।ਇਸ 'ਚ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਖੇੜਣ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਇਹ ਖ਼ੋਜ ਹੈ।ਕਿਉਂ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਰੋਮ ਤੱਕ ਜਾਣ ਦੀ ਵੀ ਤੁਰਦੀ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲੇ,ਸਾਖੀਆਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਹਿਰਦ ਹੋਕੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਸਹੀ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਤਿਕਥਨੀ ਕੀ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਸਫ਼ਰ ਦਾ ਮੂਲ

ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸਾਥੀ ਸਲਮਾਨ ਨੇ 11 ਜਨਵਰੀ 2019 ਨੂੰ ਇਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ।ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ 9 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਦਰਜ ਕਰਦਿਆਂ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ।ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਇਹਨੂੰ ਵੱਡੀ ਚਣੌਤੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।ਉਹਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣਾਉਣ ਦੌਰਾਨ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਾਂ ਸੌਖਿਆ ਘੁੰਮ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਵੱਡੀ ਚਣੌਤੀ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਸੀ ਜਿੱਥੋਂ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਹੁਣ ਦੇ ੭੦ ਫੀਸਦ ਵਿਵਾਦਤ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਹੈ।ਸਾਡੇ ਲਈ ਚਣੌਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਰਾਨ,ਤਿੱਬਤ,ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਸਾਉਦੀ ਅਰਬ 'ਚ ਫ਼ਿਲਮ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਵਾਂਗੇ।ਦੂਜਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕਥਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਜਿਸ ਮਾਰਫ਼ਤ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗਵਾਹੀ ਬਣੇ।ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜਾਣਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰਾਹਵਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।ਇਸ 'ਚ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਾਨੀ ਸੱਜਣਾਂ ਦਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲੈਨਜ਼ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਹਾਸਲ ਹੈ।ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਫ਼ਰ ਦੇ 2 ਪੜਾਅ ਉਲੀਕੇ ਹਨ।ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ 'ਚ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ,ਪਾਕਿਸਤਾਨ,ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ,ਇਰਾਨ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪੜਾਅ 'ਚ ਇਰਾਕ,ਸਾਉਦੀ ਅਰਬ,ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਹੈ।

ਅਮਰਦੀਪ ਆਪਣੇ ਖ਼ੋਜ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ 2014 ਤੋਂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 2020 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜਾਂ ਅਖੀਰਲੇ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਸਾਡੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੁੰਕਮਲ ਪੇਸ਼ ਹੋਵੇਗੀ।ਇਹ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ 600 ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਹੋਵੇਗੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਬਣਾਉਂਦੇ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਹੱਦਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜਦਿਆਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਸੰਵਾਦ ਕੀਤਾ ਉਹ ਇਸਲਾਮਿਕ,ਸੂਫ਼ੀ,ਬੁੱਧ,ਜੈਨ,ਹਿੰਦੂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ।ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਇਸ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੀ ਤੰਦ ਦਾ ਸਭ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ