ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਮਾਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ (ਜੂਨ-ਸਤੰਬਰ) 'ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 37.2 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਲੋਬਲ ਮੌਸਮ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਲ ਨੀਨੋ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ- ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੀਂਹ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਾਨਸੂਨ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਝੋਨੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਵਾਲੀ ਫ਼ਸਲ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲਗਭਗ 30 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਖਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਖੇਤ 'ਚ ਪਨੀਰੀ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਖੇਤ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕ ਵਾਰ ਸਿੰਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਝੋਨਾ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ 'ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ 'ਚ ਕੱਦੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਨਰਮ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਖਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2 ਹਫ਼ਤੇ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤ 'ਚ 4-5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਨਰਮ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ 1-2 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬਿਜਾਈ ਮਾਰਗ 'ਚ ਲਗਭਗ 30 ਵਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵਧੇਰੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਸਿੰਚਾਈ 'ਚ ਲਗਭਗ 5 ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੈਮੀ ਜਾਂ 500,000 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।