ਜਾਣੋਂ ਲਾਕਡਾਊਨ ਦੀ ਬਿਪਤਾ ’ਚ ਕਿਵੇਂ ਸਹੀ ਰੱਖੋਗੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਾ ਬਜਟ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਚੀਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਬਹੁਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਹਾਰਕ ਜਵਾਬਾਂ ਦਾ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣਤ ਵਿੱਤੀ ਯੋਜਨਾਕਾਰ ਪੰਕਜ ਮੈਥਪਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਘਰੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਜਾਂ ਬਿਨਾ ਤਨਖਾਹ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿੱਤੀ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।’’ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਨਕਦੀ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਪਸ਼ਟ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ਕਹੀਏ ਤਾਂ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਘਰੇਲੂ ਮਾਸਿਕ ਬਜਟ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਘਰੇਲੂ ਬਜਟ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ ਤਾਂ ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੋ। ਆਪਣੀ ਆਮਦਨੀ, ਖਰਚੇ, ਜਾਇਦਾਦ, ਬੀਮਾ ਕਵਰ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ। ਐਨਏ ਸ਼ਾਹ ਐਸੋਸੀਏਟਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਾਥੀ, ਚਾਰਟਰਡ ਅਕਾਉਂਟੈਂਟ ਅਸ਼ੋਕ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਬਜਟ ਦਾ ਮੁੜ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੀਆਂ, ਆਮ ਅਤੇ ਚੰਗੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਰੋਗੇ।’’

ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰਾ, ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਨੌਕਰੀ ਚਲੀ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਤਨਖਾਹ ਵਿਚ 20 ਤੋਂ 30 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਟੌਤੀ। ਬਿਹਤਰ ਹਾਲਾਤ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੇ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੇ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਬਿਹਤਰ ਹਾਲਤਾਂ ਉਹ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਘਰ ਬੰਦ ਹੋਣ ਜਾਂ ਘਰੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਪੈਸਾ ਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, 'ਹਰ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਨਕਦੀ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਓ। ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਮਹੀਨੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਖਰਚੇ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਟਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਪੈਸੇ ਖਰਚਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਜੇ ਸਥਿਤੀ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਬਦਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਾਇਦਾਦ ਵੇਚਣ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾ ਕੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਵੇਚਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ. ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਕ ਰਣਨੀਤੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ, ਦੁਬਾਰਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਖਰਚੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ।

ਖਰਚੇ
ਭਾਵੇਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸਥਿਤੀ ਕਿੰਨੀ ਚੰਗੀ ਹੋਵੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿਚ ਹੋਰ ਕਟੌਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਖਰਚੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣ ਜਾਣਾ, ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵਿਚ ਖਾਣਾ ਜਾਂ ਕੱਪੜੇ ਖਰੀਦਣਾ। ਮੈਥਪਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਬੇਲੋੜੇ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਪ੍ਰਾਈਮ ਸੇਵਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਨੈਟਫਲਿਕਸ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਵੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਯੂ. ਟਿਊਬ ਤੋਂ ਫਿਲਮਾਂ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਤੋਂ ਹੀ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ।’’

ਨਕਦ
ਫਿਰ ਵੇਖੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਪੈਸਾ ਹੈ। ਮੈਥਪਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਸ ਸਮੇਂ ਨਕਦ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਘਰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਅਜਿਹੇ ਫੰਡ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਵੇਗੀ?

ਨਿਵੇਸ਼
ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਤਨਖਾਹ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾ ਕਰ ਸਕੋ ਪਰ ਇਸਦਾ ਇਹ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਖਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਫੰਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰਸੋਤੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਮੌਜੂਦਾ ਲਾਕਡਾਊਨ ਵਾਂਗ ਕਈ ਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਨਾਲੋਂ 30 ਤੋਂ 40 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਖਰਚ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ ਕਿ ਅਗਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ 10 ਤੋਂ 15 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਅਗਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਸਣੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੀਆਂ ਨਿਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਬਚਤ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਖਰਚੇ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨੀ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਰਸੋਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਜਦੋਂ ਇਹ ਬਜਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਗਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਘਾਟੇ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਤਨਖਾਹ ਵਿਚ ਕਟੌਤੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਖਰਚੇ ਘੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਬਚਤ ਵਧੇਗੀ, ਜਿਸਦਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 
ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਬਜਟ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਇਹ ਕੁਝ ਕੁ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹਨ। ਹਰ ਰੁਪਈਆ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਰਤੋ। ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਬਚਾਓ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੈਟਫਲਿਕਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਿਹਤ ਬੀਮਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰੋ। ਇਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘‘ਇਸ ਸਮੇਂ ਬੇਤੁਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਓ ਤਾਂ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜੀ ਸਕੋ।’’