ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣਾਉਣੀ ਹੋਵੇਗੀ ਖ਼ੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਤਕਨੀਕ, ਜਾਣੋ ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਲਾਭ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਖੇਤੀ ਯੋਗ ਭੂਮੀ ਦੀ ਘਾਟ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਉਪਜਾਊ ਧਰਤੀ ਦਾ ਰਕਬਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਤਾਂ ਹੋ ਹੀ ਰਹੇ ਹਨ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਾਜਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿੱਚ ਘਟੀਆ, ਅਣਗੌਲੇ ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪਛੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦੁੱਗਣੀ ਜਾਂ ਤਿੱਗਣੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਾੜੀ, ਪਛੜੇ ਅਤੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਲਗਭਗ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੇਤੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਕੁੱਲ 15 ਦਿਨ ਬੰਦ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਬੈਂਕ, RBI ਨੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

ਜਾਣੋ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਤਕਨੀਕ ਬਾਰੇ 

ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਇੱਕ ਟਿਕਾਊ ਭੂਮੀ-ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਇੱਕੋ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਰੁੱਖਾਂ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਅਤੇ/ਜਾਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਆਮਦਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ ਸੀ।

ਇਸਨੇ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਭੂਮੀ-ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਮੁਨਾਫ਼ਾ, ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਲੈਂਡਸਕੇਪਾਂ 'ਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਉਚਿਤ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨਾਲ, ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਹੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਵਰਗੀਆਂ ਅਤਿਅੰਤ ਮੌਸਮੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੰਗਲਾਤ ਨੀਤੀ (1988) ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ 33 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨਾ ਸੀ; ਹੁਣ ਤੱਕ, ਲਗਭਗ 22 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੇਤਰ ਜੰਗਲਾਂ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਂ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੈ; ਇਸ ਲਈ, ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਅਧੀਨ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਕੇ ਇਸ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਭਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ, ਕਿਸਾਨ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਛਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ। ਰੁੱਖ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਨਮੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਕੁਸ਼ਲ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਨਿੰਮ, ਟੀਕ, ਯੂਕੇਲਿਪਟਸ, ਪੋਪਲਰ, ਬਾਂਸ, ਆਂਵਲਾ, ਢੋਲਕੀ, ਬੋਹੜ, ਪੀਪਲ ਅਤੇ ਬਬੂਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਚਿਕਿਤਸਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਹਨ; ਉਹ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਪਲਾਈਵੁੱਡ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ 65 ਫੀਸਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਲੋੜ ਖੇਤਾਂ 'ਚ ਉਗੇ ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਫਿਕਸੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਸਿੰਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਕਾਰਬਨ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਦਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਕਾਰਬਨ ਫਿਕਸੇਸ਼ਨ ਔਸਤਨ 15 ਟਨ ਕਾਰਬਨ/ਹੈਕਟੇਅਰ/ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਝੋਨੇ-ਕਣਕ ਵਰਗੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਿਰਫ 0.3 ਟਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਫਿਕਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਹੇਠਲੇ ਬਾਇਓਮਾਸ ਭੂਮੀ ਵਰਤੋਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ) ਤੋਂ ਰੁੱਖ-ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਕੇ ਕਾਰਬਨ ਫਿਕਸੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਜ਼ਬਤ 19.56 ਟਨ/ਹੈਕਟੇਅਰ/ਸਾਲ ਤੋਂ 23.46-47.36 ਟਨ ਤੱਕ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਸੁੱਕੇ ਐਗਰੋ-ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਰੁੱਖ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਕੀਟ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਲੱਕੜ, ਫਲਾਂ, ਗਿਰੀਆਂ, ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਤੋਂ ਵਿਭਿੰਨ ਆਮਦਨ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹੈ।

ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਕੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਫੀਲਡ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸੋਰਘਮ-ਬਰਸੀਮ ਵਰਗੀਆਂ ਇਕੱਲੇ ਫਸਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਟਰਨ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ/ਹੈਕਟੇਅਰ/ਸਾਲ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 17-22 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੂਮੀ-ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪੋਪਲਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਵਾਪਸੀ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ 3-4 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ; ਇਹ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਾਊਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ ਅਤੇ ਰਿਟਰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੰਮਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਲਈ, ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਗਾਊਂ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਵਿੱਤੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁੱਖ ਮੁੱਦਾ ਉੱਚਿਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਅਤੇ ਲਾਉਣਾ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਗਿਆਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਵਿਸਤਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਫਾਰਮਰ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨਾਂ (ਐਫਪੀਓ), ਜਨਤਕ-ਨਿੱਜੀ ਭਾਈਵਾਲੀ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਆਧਾਰਿਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਤੇ ਐਗਰੋਫੋਰੈਸਟਰੀ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਲੱਕੜ, ਫਲਾਂ, ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਲੱਕੜ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਵਣ-ਆਧਾਰਿਤ ਮੰਡੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਂਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (ਐੱਮ.ਐੱਸ.ਪੀ.) ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ, ਪਰ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਨੀਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਪਜ ਅਤੇ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੁਨਾਫਾ ਸੀਜ਼ਨ ਤੋਂ ਸੀਜ਼ਨ ਤੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ 'ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਇੱਕ ਉਤਪਾਦ' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੁਝ ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਤਪਾਦ ਲਈ ਮੁੱਲ ਲੜੀ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਆਗੂ ਆਉਣਗੇ ਭਾਰਤ

ਨੋਟ - ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕੁਮੈਂਟ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ।